Хожибойга ma'ruza


eshik (butun: “uy”, “hovli”: Eshigimda juda ko’p odam ishlagan.), tirnoq



Download 442,15 Kb.
Pdf ko'rish
bet26/99
Sana24.02.2021
Hajmi442,15 Kb.
#59630
1   ...   22   23   24   25   26   27   28   29   ...   99
Bog'liq
ozbek tili leksikologiyasi

eshik (butun: “uy”, “hovli”: Eshigimda juda ko’p odam ishlagan.), tirnoq (qism) - 

tirnoq  (butun:  “bola”,  “farzand”:  Sizga  og’ir.  Peshonangizga  tirnoq  bitmadi. 

Ko’nglingiz  yarim.); tuyoq  (qism)  –  tuyoq  (butun:  “uy  hayvoni”,  “mol”.  Nikolay 

zamonida ostonam tuyoq ko’rmagan.)   

 


Ma’noning kengayishi 

Ma’noning  kengayishi  –leksemaning  ma’no  hajmida  tor  ma’nodan  keng 

ma’noga  qarab  siljishning  yuz  berishi.  Masalan,  yaylov  so’zi  dastlab  “tog,ning 

tepasidagi  o’tloq”ni  ifodalagan:  qadimgi  turkiy  tilda  yay  so’zi  “yoz”ni,  yaylag’ 

so’zi  esa  “yozlaydigan  joy”ni  anglatgan.  Chorvadorlar  yoz  payti  molni  tog’ning 

tepasidagi  o’tloqlarda  (“yayllag’”da)  boqishgan,  qishda  esa  “yaylag’”dan 

“qishlag’”ga  tushib  kelishgan.  Hozirgi  paytda  yaylov  so’xi  faqat  tog’ning 

tepasidagi  “mol  boqiladigan  o’tloq”ni  emas,  balki  umuman  “mol  boqiladigan 

maydon”ni  anglatadi,  bunday  maydon  tog’ning  tepasida  ham,  dasht-adirlarda  va 

hatto  pasttekisliklarda  ham  bo’lishi  mumkin.  Bunday  ma’no  kengayishi  qishloq 

so’zining  semantikasida  ham  sodir  bo’lgan:  u  dastlab  “qish  faslida  yashaydigan 

joy”ni  anglatgan,  hozir  esa  umuman  “aholi  yashaydigan  punktning  bir  turi” 

ma’nosini ifodalaydi. 

Tilshunoslikda  atoqli  otning  turdosh  otga  o’tishini  ma’no  kengayishi  deb 

baholash  holatlari  ham  bor.  Masalan,  Rizamat  (atoqli  ot)  –  rizamat  (mahalliy, 

xo’raki  va  mayizbop  uzum  navi).  Bu  nav  mashhur  sohibkor  Rizamat  ota 

Musamuhamedov  tomonidan  yetishtirilgan  va  shu  sohibkor  nomi  bilan  atalgan 

(demak, so’zning ma’no hajmi kengaygan). 

 


Download 442,15 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   22   23   24   25   26   27   28   29   ...   99




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish