Annotatsiya ushbu ma’ruza matnda, mavzular haqida tushuncha, ularning tasnifi, dori preparatlarining yangi avlodlari, tibbiyot amaliyotida eng ko’p qo’llaniladigan xillari haqida axborot berilgan. Ma’ruzalar matnining

Propanidid
(sombrevin) — suvda erimaydigan, yog`simon suyuqlik bo`lib, uning 
.erishi uchun alohida detergent ishlatiladi. Modda venaga asta-sekin yuboriladi, narkoz 
tez 20—40 sekunddan keyin qo`zg`aluvchan davrsiz boshlanadi, juda qisqa (4—5 
daqiqa) davom etadi. Narkozning tez boshlanishiga bu moddaning lipidlarda juda tez 
eruvchanligi, qisqa ta`siri, plazmadagi fermentlar bilan tez parchalanishi sabab bo`ladi. 
Bolalarga propanidid venaga (2— 3 mg/kg) yuborilgandan keyin narkoz 15—20 
sekunddan so`ng boshllanadi, 3—5 daqiqa davom etadi, es-hush tiklanadi, lekin 5—8 
daqiqa ichida bemor bo`shashib turadi, bu asoratlar ham tez o`tib ketadi. 
Propanidid yuborilgandan keyin o`pkada giperventilyatsiya bo`lishi, puls tezlashishi, 
qon bosimi pasayishi mumkin. Propanidid adrenolitik xususiyatga ega, bu modda bilan 
yurak aritmiyalari oldini olish hamda davolash mumkin. Propanidid hujayralardan 
gistaminnint ajralishini oshirib yuboradi, shuning uchun uni allergiya kasalliklarida 
qo`llash man etiladi, allergik holatlar bronxospazm, hatto anafilaktik shok paydo qilishi 
mumkin, Propanidid venalar endotelisini ta`sirlaydi, shuning uchun tromboflebit hosil 
bo`lishi mumkin. Buning oldini olish uchun propanidid yuborilgandan keyin venalarga 
izotonik suyuqlik yuboriladi. Propanidid tsz o`tadigan operatsiyalar uchun ambulatoriya 
sharoitlarida, tish sug`urishda, chiqqan suyaklarni to`g`rilashda, akusherlik amaliyotida 
qo`llanadi. 
Natriy oksibutirat
miyaning tabiiy metaboliti, gammaaminomoy kislota 
(GAMQ)ning sintetik analogli, GAMK esa markaziy nerv sistemasida tormozlanish 
jarayoni mediatori hisoblanadi, natriy oksibutirat qisqacha GOMK (gamma oksimoy 
kislota) deb ataladi. Natriy oksibutirat yuborilgandan so`ng gematoensefalik to`siqdan 
yaxshi o`tib, qo`zg`aluvchi davrsiz narkoz holati paydo qiladi, kichik miqdorda 
tinchlantiruvchi, uxlatuvchi, katta miqdorda talvasaga qarshi ta`sir ko`rsatadi. Bu modda 
asosan markaziy nerv sistemasiga, miya po`stlog`iga ta`sir etadi, shuning uchun og`riq 
qoldirish xususiyati yo`q, lekin analgetiklar bilan birga yuborilganda ularning ta`sir 
kuchini oshiradi. Natriy oksibutirat skelet mushaklarini yaxshi bo`shashtiradi, narkotik 
faolligi nisbatan kamroq, yuqori miqdorda venalarga yuborilganda xirurgik narkoz davri 
qo`zg`alish davrisiz 30—40 daqikadan keyn boshlanib, 1,5—3 soat davom etadi. Natriy 
oksibutiratni mushaklar orasiga hamda og`iz orqali yuborish mumkin, ichakdan yaxshi 
so`rilib, 40-60 daqiqadan keyin narkoz paydo qiladi, asosan kirish va bazic narkoz uchun 
qo`llanadi. Natriy oksibutiratning kichik miqdorlari tinchlantiradi, uxlatadi hamda 
gipoksiyaga qarshi ta`sir etadi. Bu modda xujayra membranalari fosfolnpidlarini 
shikastlanishdan saqlab qoladi, shuning uchun tug`ish jarayonida, miyadagi, ko`z shox 

---

pardasidagi gipoksik shishda qo`llanadi. Natriy oksibutirat to`kimaning gipoksiyaga 
chidamligini, miya va yurak to`qimalariniig kislorodni o`zlashtirishini, shu a`zolarda qon 
bilan ta`minlanishni yaxshilaydi. 
Natriy oksibutirat unchalik zaharli emas, shuning uchun bolalar anesteziologiyasida 
keng qo`llanadi: nafas, qon aylanish sistemasiga narkoz paydo qiluvchi miqdori noxush 
ta`sir ko`rsatmaydi, ba`zan bolalar qayt qilishi, glikemiya paydo bo`lishi mumkin. Bu 
moddaning miqdori oshirilganda nafas markaziga noxush ta`sir ko`rsatadi.