E. M. Colocassides College of Tourism & Hotel Management, Doctor of Science in

Testing of some biological activity of sidoxepine in PASS 
program 
Sh.O.Madusmanova 
[e-mail] 
Sh.Sh.Daminova 
National University of Uzbekistan 
M.Xajamberdiyev 
Technical University of Berlin 
Abstract:
Conducting research using special computer programs that predict 
biological activity in vitro allows to find the most effective compounds faster and 
without the use of excess reagents, which is a modern requirement. This article 
presents the results of testing and analysis of some of the biological activities of 
Sidoxepin in a pass program. The research was conducted in the online Pass program. 
Keywords:
PASS, in vitro and in vivo, radical, disease, parameter, 
pharmacological activity 
 
 
"Science and Education" Scientific Journal / ISSN 2181-0842
December 2021 / Volume 2 Issue 12
www.openscience.uz
174

---

Kirish 
PASS
- 
bu dori vositasiga o’xshash organik malekulaning umumiy biologik 
jihatini baholash vositasi sifatida yaratilgan dasturiy mahsulot. PASS bir vaqtning 
o’zida organik birikmalar tuzilishiga asoslangan biologik faollikning ko’p turlarini 
bashorat qiladi. Shunday qilib, PASS yordamida kimyoviy sintez va biologik 
sinovdan oldin virtual tarzda malekulalarning biologik faolligini nazariy o‘rganish 
mumkin [1-2]. 
PASS dasturi 3678 farmakologik ta'sirni bashorat qilish qobiliyatiga ega; 
molekula mexanizmlari va maxsus toksikligi, jumladan mutagenlik, kanserogenlik, 
teratogenlik va embriotoksiklik. Prognoz qilingan faoliyat spektri 374 ta 
farmakologik ta'sirdan 65 tasini, 2755 ta molekulyar mexanizmdan 176 tasini, 50 ta 
toksik ta'sirdan 7 tasini, Pa>Pi kesish nuqtalarida 121 ta metabolizm shartlaridan 11 
tasini o'z ichiga oladi. Dastur molekulaning turli chegara darajalarida bashorat 
qilingan faolligini erkin ko'rsatishi mumkin. Turli manbalardan, jumladan nashrlar, 
patentlar, kimyoviy ma'lumotlar bazalari va "kulrang" adabiyotlar asosida tuzilgan 
PASS o'quv to'plami 26000 dan ortiq biologik birikmalardan iborat bo'lib, dori 
vositalari, qo'rg'oshin birikmalari, dori-darmon nomzodlari va zaharli moddalarni o'z 
ichiga oladi [3-5]. 
Olingan natijalar tahlili 
PASS Online dasturi yordamida sedoksepinning biologik faolligi nazariy 
o’rganildi. Olingan natijalarni tahlili vaqtida sedoksepinning turli biologik faollikka 
ega ekanligi aniqlandi. Sedoksepinning biologik faolliklar Pa >0,7 (faol bo’lish 
ehtimoli) bashorati natijalari quyidagi 1-jadvalda keltirilgan [1-2]. 
1- jadval
Sidoksepinning ayrim kasalliklarga qarshi faolligini PASS (online) dasturida 
tekshirish natijalari 
T/r 
Faollik 
O’rganilgan birikma 
Sedoksepin 
(Pa>0,7) 
1 
Ingibitor ubixinol -sitoxrom -c -reduktaz 
0,827 
2 
Testesteroningibitori -17 beta -degidrogenaza 
0,764 
3 
Substrat CYP2J 
0,759 
4 
Antogonist nikotin reseptorlari alpfa6beta3beta4alpha5
0,725 
5 
Kardiotonik
0,702 
6 
Membranoz himoyachisi
0,707 
❖
Pa -
faol bo’lish ehtimoli

Ingibitor ubixinol-sitoxrom-c-reduktaz-ko'proq keksa yoshdagi erkaklarda 
siydik yo'li kasalliklarida, testesteroningibitor-17 beta-degidrogenaza esa testestaron 
va Andros t-4-yen-3, 17 dionni kimyoviy reaksiya jihatdan bog'laydigan ferment 
sifatida, Antogonist nikotin reseptorlari alpfa6beta3beta4alpha5-esa depressiyaga 
"Science and Education" Scientific Journal / ISSN 2181-0842
December 2021 / Volume 2 Issue 12
www.openscience.uz
175

---

qarshi dori vositalari, kardiotonik- yurak-qon tomir kasalliklarida ishlatilishi 
adabiyotlardan ma’lim. 
2- jadval 
Sidoksepinning nojo’ya va toksik hususiyatlari 
T/r 
Faollik
Pa
1 
Qaltiroq kasalligi 
0,853 
2 
Yuz yarasi
0,800 
3 
Yiringli yara (Husnbuzar) 
0,715 
Sidoksepinning biologik faolligi va zaharliligini PASS dastiri asosida bashorat 
qilish natijalari adabiyotlardagi ma’lumotlar bilan korelyatsiya qilinadi va bu 
birikmalarni qo’shimcha tibbiy-biologik imkoniyatlarini ochib beradi. Bashorat 
natijalari sedoksipenning 
in-vitro
va 
in-vivo 
sistemalarda tajriba izlanishlarini 
rejalashtirishda ishlatilishi mumkin. 
Sidoksepinning ayrim kasalliklarga qarshi faolligi diagrammasi (Pa>70%) 
Tajriba qism 
PASS online dasturi yordamida Sedoksepinning ayrim kasalliklarga qarshi 
faolligi o’rganildi. Moddaning Pa>0.7 dan yuqori faollikka ega bo’lganlari tanlab 
olindi va tahlil qilindi. Bundan tashqari sedoksepinning nojo’ya va toksik 
xususiyatlari ham o’rganildi.
 
Xulosa 
PASS dasturining muhim ahamiyati shundaki, izlanish jarayonida ko’p sonli 
birikmalarni bir vaqtda testdan o’tkazish, qimmatbaho reaktivlarni tejash, reagentlar 
isrof bo’lishining oldini olish, vaqt nuqtai nazaridan ilmiy ishlar tezligini va 
samaradorligini oshirish imkoniyati yaratiladi. Hozirgi vaqtda dunyoning rivojlangan 
davlatlari ilmiy laboratoriyalari olimlari “struktura - biologik faollik” tamoyili 
"Science and Education" Scientific Journal / ISSN 2181-0842
December 2021 / Volume 2 Issue 12
www.openscience.uz
176

---

ostidagi yangi moddalar sintezi ustida samarali ishlar olib bormoqda. Moddalarning 
biologik faolligini bashorat qiluvchi maxsus bo’limlar mavjud bo’lib, ular bergan 
xulosa orqali ma’lum bir kasallikka qarshi biologik faol dori vositasi sintez qilinadi.