Fiziologiyasi va gigiyenasi

Yuqorigi nafas yo‘llari (ko'ndalang kesimi):
1, 2, 3 — burun pallalari; 4 — og'iz bo'shlig'i; 5 — til; 6 — qattiq tanglay; 
7 - yumshoq tanglay; 8 - yutqun; 9 - kekirdak usti; 10 - kekirdak; 11 -
qizilo'ngach.
Burun bo'shlig'ining shilliq qavati qalin qon tomirlari bilan 
ta ’m inlangan va k o 'p qavatli hilpildoq epiteliy bilan qoplangan. 
Epiteliylarda esa shilliq ajratuvchi bezchalar joylashgan. Shilliq
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

esa nafasga olinayotgan havo bilan kirgan chang zarrachalari bilan 
birgalikda kiprikchalarning hilpillovchi harakatlari bilan chiqarib 
tashlanadi.
Burun b o 'sh lig 'id a nafas olinayotgan havo isitiladi, qisman 
chang zarrachalaridan tozalanadi va namlanadi.
Burun b o 'sh lig 'i orqa tom ondan teshik orqali - xaonlar - hiqil- 
doq bilan tutashgan b o ‘ladi.
Burun-halqum. 
Burun-halqum yutqinning yuqorigi qismidir. 
Burun-halqum muskulli naycha holida bo'lib, burun b o 'sh lig 'i, 
og‘iz bo 'sh lig ' i va kekirdakka ochiladi. Halqumga xaonlardan 
tashqari yutqin b o'sh lig 'in i o 'rta quloq bo'shlig'i bilan bog'lab tu- 
ruvchi eshitish nay lari ochiladi. Halqum dan havo yutqinning o g 'iz 
qismiga va undan kekirdakka o'tadi.
Bolalarda yutqin keng va kalta bo'lib. eshitish nayi ancha past 
joylashgandir. Yuqorigi nafas yo'llarining kasallanishi ko'pchilik 
holatlarda o 'rta quloqning yallig'lanishining asoratlari kuzatiladi, 
qaysiki infeksiya keng va kalta eshitish nayi orqali osongina o 'rta 
quloqqa tushadi.
Hiqildoq. 
Hiqildoq skeleti bo'g'inlar, naylar va muskullar orqa­
li bir-biri bilan tutushgan qator tog'aylardan hosil bo'ladi. Bular 
orasida eng yirigi - qalqonsimon tog'aydir. Hiqildoqqa kirish jo - 
yining ustki qism ida tog'ay, hiqildoq usti plastinkasi joylashgan. 
Bu plastinka yutinish paytida hiqildoqning kirish qismini yopib tu- 
ruvchi klapan rolini bajaradi.
Hiqildoq b o'sh lig'i shilliq qavat bilan qoplangan, y a'n i ikki ju ft 
qat hosil qiladi, bular ham o 'z nabvatida yutinish paytida hiqildoq­
qa kirish qismini yopadi. Qatlarning pastki jufti tovushlog'ich (to- 
vush) naychalarini qoplab turadi.
Tovush naychalari orasidagi bo'shliq