Beynin I i m I i -js

aşmak zorundadırlar. Buna karşılık, yalnızca birkaç basit alt prog­
ramdan (“ Yiyeceğe benzeyen şeyleri ye ve aniden beliren büyük
nesnelerden uzak dur” gibi) yararlanan hayvanlar farklı bir bakım
stratejisi uygular: “ Çok sayıda yumurta üret ve her şeyin yolunda
gitmesini d ile” gibi. Yeni programlar yazma becerisine sahip o l­
mayan bu canlıların elindeki tek slogan şudur: Rakiplerine karşı
akılca üstünlük kuramıyorsan, sayıca kur.
Peki diğer hayvanlarda da bilinç var mıdır? Bilim, bu soruya ya­
nıt vermeyi sağlayacak ölçümleri yapmanın yollarını henüz bula­
mamıştır ama ben yine de iki sezgisel görüş belirteceğim. Birincisi-
'45

---

n e g ö r e b il in ç , o l a s ı l ı k l a “ ya h e p ya h i ç ” 
niteliğini taşımayıp 
farklı
d e r e c e l e r d e var ola bilir. İk inci v a r s a y ı m ı m d a , bir h a y v a n ı n
bilinç
derecesin in
, z ih i n s e l e s n e k l i ğ i n e p arale l ola ca ğ ıd ır. H a y v a n n e k a ­
d a r ç o k a lt p r o g r a m a s a h i p s e , k u r u m u y ö n l e n d i r e c e k bir b a ş k a n a
d a o k a d a r g e r e k d u yacak tır. A lt p r o g r a m l a r ı bir b ü tü n o l a r a k k o ­
r u y a n b a ş k a n , a d e t a bir z o m b i g ardiy anıdır . B a şk a ş e k i l d e if a d e
e d e c e k o lu r s a k , k ü ç ü k bir şirk et, yılda üç m i l y o n d o l a r k a z a n a n
bir b a ş k a n a ih t iy a ç d u y m a z a m a b ü y ü k bir şirk et duyar. A r a d a k i
te k fa rk, b a ş k a n ı n iz l e m e k , g ö r e v da ğ ıtım ı y a p m a k ve h e d e fle r in i
b e li r le m e k d u r u m u n d a o l d u ğ u işçilerin sa y ı s ın d a yatar.
Bir rin ga m a r tısı, y u v a sın a k ırın ızı bir y u m u rta k o y a c a k o lu r ­