Эркин иқтисодий ҳудудлар

“Bir makon, bir yo„l”
global 
loyihasining amalga oshirilishiga zamin yaratdi. 
“Bir makon, bir yo„l”
konsepsiyasi 
Xitoyning Markaziy Osiyo, Yevropa va Afrikaning 
65 ta davlatini 
bog„lovchi 
savdo-transport yo„laklarini tashkil etish va mavjudlarini takomillashtirish bo„yicha 
xalqaro tashabbusi bo„lib, ushbu davlatlar va Xitoy o„rtasida savdo munosabatlarini 
rivojlantirishda ko„mak berishga chorlangan. 
Shu maqsadda 2017-yil may oyida Pekinda tashkil “Bir makon, bir yo„l” 
forumida 29 ta davlat ishtirok etgan bo„lsa (O„zbekiston ham), 2019-yil 25-27 aprel 
kunlari yana Pekinda tashkil etilgan tavbatdagi Forumda 40 dan ortik davlatlar va 
xalkaro tashkilotlar. Shundan 37 ta davlat prezidentlari va bosh vazirlari ishtirok 
etdilar. 
Ushbu Forumda qatnashuvchi mamlakatlar quruqlik, havo va dengizda hamda 
raqamli sohada hamkorlikni kuchaytirishga kelishib olishdi va ular tomonidan 
umumiy qiymati 64 mlrd dollarlik 283 ta kelishuv imzolandi. 
EIHlarning tashkil etilishi va rivojlanishi amaliyotining ko„rsatishicha, ularning 
samarali faoliyat yuritishi uchun infratuzilma zarur bo„lib, uni rivojlantirish yirik 
kapital qo„yilmalarni talab etadi. Xitoyda, masalan, 1 dollar chet el investitsiyasini 
jalb etish uchun 5,5 dollar milliy resurslarni transport tizimi, barqaror suv va 
energiya ta‟minoti, shinam turur-joy uchun sarflash zarur bo„lgan. 
 
Tayanch iboralar: 
Erkin iqtisodiy hududlar, xorijiy investitsiya, kooperatsiya, investor, eksport, 
innovatsiya, imtiyoz, texnologiya, loyiha. 
Mazkur paragraf bo„yicha umumiy xulosalar: 
1.
Xitoyda EIHlarnining tashkil etilishi va rivojlanishi bir necha bosqichlarga 

---

272 
bo„linadi. Bunda mamlakatda EIHlarni tashkil etish bo„yicha qo„yilgan strategik 
maqsadlarga erishish, jumladan, ularni har tomonlama rivojlantirish yo„lida bir necha 
vazifalarni belgilab oldi. EIHlarni tashkil etish va rivojlantirish bosiqchlarida 
mamlakatda ularning muvaffaqiyatli faoliyat ko„rsatishi uchun qulay sharoitlarni 
barpo etishga yo„naltirilgan qator chora-tadbirlarni amalga oshirdi. Xususan, 200 dan 
ortiq qonun va me‟yoriy hujjatlar qabul qilindi. 
2.
Xitoyda EIHni tashkil etish evolyutsiyasini uch bosqichga bo„lish mumkin: 
o„sish polyusi bosqichi (1978-1982 yillar) (davlat boshqaruvi yetakchilik qildi, 
huquqiy asos yaratildi); bir maromda rivojlanish bosqichi (1983-1989 yillar) (tashqi 
investitsiyalar ko„plab kiritildi); klasterkash bosqichi (1990-yildan hozirga qadar) 
(texnologiyalar innovatsiyasi qo„llanildi). 
3.
Bugungi kunda Xitoyda 6 ta yirik EIHlar tashkil etilgan bo„lib, bundan 
tashqari, yana boshqa turdagi EIHlar ham faoliyat ko„rsatadi. Xitoyda 1 dollar chet el 
investitsiyasini jalb etish uchun 5,5 dollar milliy resurslarni transport tizimi, barqaror 
suv va energiya ta‟minoti, shinam turur-joy uchun sarflash zarur bo„lgan.