1 Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълими вазирлиги олий таълим тизими педагог ва раҳбар кадрларини

50 
• товуш ҳосил қилиш; 
• соз; 
• талаффуз; 
• ансамбл; 
Қўшиқ айтиш ҳолати.
Боғча болаларнинг куйлаш жараѐнида уларни 
тўғри ўтириш, қоматларини, бошларини тик тўтишларини, оғиз очишларини 
тўғри ўрганишларини назорат қилиб туриш. Стулга тўғри ўтириш, лекин, 3-4 
ѐшли бола стулга суяниб қўлини тиззига қўйиб ўтириши мумкин, оғизларини 
вертикал очишлари керак. 
Мактабда эса ўқитувчи биринчи дарсдан бошлабоқ, қўшиқ айтиш 
ҳолати - партада ўтириб ѐки туриб куйлаганда бош, қўл ва оѐқларни қандай 
тўтиш лозимлиги ҳақида болаларга тушунча бериб боради. Куйлаганда
гавдани қийшайтирмасдан тўғри тўтиш, елкаларни енгил кериб, иякни 
ортиқча кўтармасдан, бўйинни ва бошни тўғри ушлаш, қўлларни эркин ҳолда 
пастга тушириш ѐки кафтларни тиззалар устига енгил қўйиб, энгашмасдан 
ўтириш ва оѐқларни елка кенглигида эркин қўйиш каби ҳолатлари устида иш 
олиб боради. Бу иш ҳар бир дарсда қайта-қайта такрорланади ва бутун йил 
давомида назорат қилиб бориш билан болаларда кўникма ҳосил этилади . 
Нафас 
ҳосил 
қилиш. 
Нафас 
қўшиқ 
куйлаш 
жараѐнида 
мустаҳкамланади. Куйлашдан аввал мусиқий жумлалар орасида нафас 
олишга болаларни ўргатади. Нафас ҳосил қилиш, куйлаш, нафасни тўғри 
олиш ва ундан унумли фойдалана билиш асосида амалга оширилади. 
Бошланғич синф ўқувчиларда нафасни кўкрак қисмида олишлари сабабли 
кафтларни кўтаришлари, жумлани тугатмасдан ѐки сўзни бўлиб нафас 
оладилар. 
Ўқитувчи елкаларни кўтармасдан вазмин нафас олиш ва жумла ҳамда 
сўз ўрталарида нафас олмасликка алоҳида эътибор бериши лозим, болалар 
қўшиқ ѐки машқ куйлаганларида ўқитувчининг қўл ишораларига қараб, 
нафас олишиларига ва уни жумла охиригача етказишга одатлантириб 
борилади. Дирижѐрлик ҳолатлари - «диққат», «ауф», «ижрони бошлаш», 
«ижрони тугатиш»га одатлантириб бориш бошланғич синф ўқувчиларида 
нафасни тўғри йўлга қўйишда энг самарали усул ҳисобланади.