Ўзбекистон Республикаси Олий ва Ўрта махсус таълим вазирлиги Андижон Давлат Университети

Nazorat savollari
: 
Sotsial taraqqiyotning turlari va ko`rinishlarini aytib bеring. 
Sotsial harakatchanlikning qanday shakllari mavjud? 
Sotsial o`sish holatlari qanday omillarga bog`liq bo`ladi? 
O`zbеkistonning sotsial o`sish holatlarini nimalarda ifodalash mumkin? 
Ma'naviy o`sishning manbalarini izohlang.
IX- Mаvzu. Empirik sоtsiоlоgik tаdqiqоt va uning metodlari 
1.Empirik sotsiologik tadqiqotning mazmun – mohiyati 
2.Sotsiologik tadqiqot dasturi va uning tarkibiy tuzilishi 
3.Sоtsiоlоgik mа’lumоtlаrni yig`ish usullаri: kuzаtish, so`rоv, hujjаtlаrni o`rgаnish, 
ekmpеrimеnt. 
4. Sоtsiоlоgik mа’lumоtlаrni umumlаshtirish, хulоsа yasаsh vа аmаliy tаvsiyalаr 
ishlаb chiqish.
 
IX.I. Empirik sotsiologik tadqiqotning mazmun – mohiyati
Sotsiologiya fanini empirik sotsiologik tadqiqot jarayonisiz tasavvur qilib 
bo’lmaydi
. Empirik so’zi qadimiy yunoncha bo’lib, tajriba ma`nosini
anglatadi. 
Empirik sotsiologik tadqiqot deganda, yangi dastur va uslubiyat bilan amaliy asosda 
ijtimoiy hayot hodisa va jarayonlar to’g’risida olingan empirik ma`lumotlarni tahlil 
qilish, umumlashtirish asosida zarur amaliy takliflar, tavsiyalar ishlab chiqishdan iborat. 
Empirik sotsiologik tadqiqotda ijtimoiy faktlarni izlash, tasnif qilish, to’plash muhim 

---

170 
ahamiyatga ega. Ijtimoiy fakt deganda, ilmiy asoslangan, muayyan vaqt davomida real 
ijtimoiy voqelikning alohida jihatlarini tasnif qilish orqali olingan ma`lumotlarga 
aytiladi. 
Hozirgi bozor munosabatlariga o’tish jarayonida jamiyatda ro’y berayotgan muhim 
o’zgarishlarni, kishilar o’rtasidagi munosabatlarni amaliy sotsiologik tadqiqotlarsiz 
ilmiy asosda o’rganib bo’lmaydi. Jamiyatni ilmiy boshqarish doimo amaliy sotsiologik 
tadqiqot natijalariga tayanmog’i zarur. Mavjud ijtimoiy muammolarni hal etib borishda, 
jamiyatning ijtimoiy rivojlanishida va unga rejali prognoz berish bilan uni ilmiy asosda 
boshqarishda amaliy sotsiologik tadqiqot natijalari muhim vazifalarni bajaradi. 
Sotsiologik tadqiqotlarning sifat darajasini va samaradorligini oshirish uchun empirik 
ma`lumotlarning ishonchli ekanligini, ilmiy asoslanganligini ta`minlash uchun uning 
metodologik asosiga alohida e`tibor qaratilmog’i lozim. Ushbu bo’limda amaliy 
sotsiologik tadqiqot ishlari olib borishning metodologiyasi, uslubiyati, asosiy usul va 
vositalari xususida to’xtalib o’tamiz.