Ўзбекистон Республикаси Олий ва Ўрта махсус таълим вазирлиги Андижон Давлат Университети

Bugungi kunda sotsiologiya predmetining mazmun doirasidan: 
10
M.Bekmurodov, N.Aliqoriev “ Umumiy
sotsiologiya
”A.Qodiriy nomidagi xalq merosi 
nashriyoti.Toshkent-2002 .11-b.
11
I.Karimov.Bizning bosh maqsadimiz-jamiyatni demokratlashtirish va yangilash, mamlakatni modernizatsiya va 
isloh etishdir. Т. «O`zbekiston », 2005. 12-13betlar.

---

17 
1. 
Falsafiy germenevtika
– yangicha tus berilayotgan naturalizmdan foydalanib, 
ularni yangicha talqin qilish (tendentsiyasi). 
2.
Gumanistik oqimni
rivojlantirish (tendentsiyasi) tobora zalvorliroq mavqe kasb 
eta boshladi. 
Shunday qilib, 
sotsiologiya aniq ijtimoiy tizimlar amal qilishining sotsial qonun 
va qonuniyatlari haqidagi, ushbu qonun va qonuniyatlarning shaxslar, ijtimoiy 
guruhlar, birliklar, sinflar, xalqlar faoliyatida namoyon bo’lishi va ta`sir 
ko’rsatishi mexanizmi haqidagi fandir.
Sotsiologiyaning mavqei, roli va o’rnining nazariy va amaliy asoslanishida sotsial 
degan tushuncha asosiy hisoblanadi. «Cotsial» tushunchasi birinchi marta Karl 
Marks tomonidan qo’llanilgan. U odamlarning bir-biriga bo’lgan munosabati, hayot 
tarzi, sharoitlari va dalillarini hamda insonning jamiyatda tutgan roli, holatini tahlil 
etganida «Sotsial» munosabatlar tushunchasini qo’llagan. 
Ma`lumki, sotsial u yoki bu xususiyatning va sotsial munosabatlarning o’ziga xos 
yig’indisidir. Har qanday sotsial munosabatlar tizimi (iqtisodiy, siyosiy va boshqa) 
odamlarning bir-biriga va jamiyatga bo’lgan munosabatiga taalluqli hisoblanadi. 
Sotsial 
degan tushunchaning o’ziga xosligini xarakterlovchi quyidagi asosiy jihatlarini 
ajratib ko’rsatish mumkin
. 
Birinchidan,
bu xususiyat turli guruh, individlar uchun taalluqli va ular tomonidan 
sotsial munosabatlarning u yoki bu xususiyatini integratsiyalash natijasi hisoblanadi. 
Ikkinchidan
, hozirgi sotsial munosabatlar (iqtisodiy, siyosiy va boshqa) bilan 
bog’langan individlarning va ularning guruhlari o’rtasidagi turli munosabatlarning 
mazmuni va xarakterini anglatadi. 
Uchinchidan
, sotsial jihat turli individ va guruhlarining bir-biriga, jamiyatda 
tutgan o’rniga, ijtimoiy hayot, voqelik va jarayonlarga munosabatida namoyon bo’ladi. 
To’rtinchidan
, individlar o’rtasidagi aloqa va o’zaro ta`sirning namoyon bo’lishi 
birgalikdagi faoliyat natijasi demakdir. 
Sotsiologiya ijtimoiy hayotni u yoki bu formada va sohada o’rganar ekan, u avvalo 
sotsial voqelik haqidagi bilimlarni shakllantirish, sotsial rivojlanish jarayonlarini 
tasvirlash, tushuntirish, sotsiologiyaning asosiy metodologiyasini va sotsiologik 
tadqiqot metodlarini ishlab chiqish kabi ilmiy muammolarni hal etadi.