Ўзбекистон Республикаси Олий ва Ўрта махсус таълим вазирлиги Андижон Давлат Университети

Shaxs sotsiologiyasida shaxs manfaati alohida o’ringa ega. Shaxs manfaati –
bu individ faoliyatining u yoki bu ehtiyojini qondirish bilan bog’liq yo’nalganligidir. 
Manfaatlar asosida kishilarning ehtiyojlari yotadi. Ular sotsial qonunlar talablarini 
ifodalaydi, buning natijasida manfaat ehtiyojini anglashda muhim rol o’ynaydi. 
Manfaatning 4 turi mavjud: 
1. 
Munosabat manfaati:
- shaxs faoliyatida u yoki bu ob`ektdagi voqea va 
hodisalarga nisbatan qiziquvchanligini anglatadi. Munosabat manfaati 2 ko’rinishda 
kechadi: a) asosiy munosabat manfaati - bu shaxsning hayotida maqsad va vazifasini, 
harakatlarini o’z ichiga oladi; b) yordamchi yoki ikkinchi darajali munosabat 
manfaatdir. Bu shaxs faoliyatining maqsad va vazifalaridan tashqari uning boshqa 
voqelikka qiziqishini bildiradi. 
2. 
Harakat manfaati: 
– shaxsning u yoki bu faoliyatida qatnashishida ko’rinadi. 
Aktiv yo passivligini bildiradi. Harakat manfaati: a) maqsadli va b) maqsadsiz bo’lishi 
mumkin (boshlang’ich faoliyati bilan cheklanib qolgan, tor doiradagi harakat). 
3. 
Tayanch manfati: 
– shaxsning boshqa shaxslar, guruhlar bilan uzoq sotsial 
ta`sirlashuvida shakllangan va turli vaziyatlarda o’z yo’nalishini saqlab qolgan 
manfaatdir. SHaxslararo va guruhlararo munosabatlarda shakllanadi. 
4. 
Yo’nalish manfaati:
– bu yo’nalish manfaatlar ichida juda murakkab bo’lib, u 
shaxs manfaatlaridan birini tanlashi bilan bogliq. 
Demak, shaxsning tipi u yashaydigan jamiyatning ijtimoiy tuzilishiga bog’liq. 
SHaxsning shakllanishini belgilovchi omillar quyidagilardan iborat: 
1) Ijtimoiy siyosiy tuzum. 
2) Tarbiya va maorif tizimi. 
3) Turmush. 
4) Mehnat faoliyati. 
5) Ijtimoiy faoliyat. 
6) Oila va boshqalardir. 
Shaxs shakllanishida uni o’rab turgan muhit va u intiladigan madaniy-