R. D. Dusmuratov buxgalteriya hisobi

 
12.6-rasm. Hisobning avtomatlashtirilgan shakli.
 
 
 
Ma’lumotlarni
tashish 
Dastlabki
hujjatlar 
Terminal 
EHMga kiritish 
Dasturiy ta’minot bloki 
EHMdan 
Foydalanuvchi talab qilgan hajmdagi natijaviy (chiqish) axborotlari 
Mashinogramma 
Video- 
gramma 
Buxgalter-EHM 
dialogi 
Balans va hisobotlar 

---

335 
12.8. Buxgateriya hisobining soddalashtirilgan shakli 
 
Mahsulot ishlab chiqarish, ish bajarish va xizmat ko‘rsatishning oddiy 
texnologik jarayoniga ega va xo‘jalik muomalalari kam miqdorda sodir 
bo‘ladigan kichik biznes subyektlari uchun O‘zbekiston Respublikasi Moliya 
vaziriligi №20 «Kichik tadbirkorlik subyektlari tomonidan hisobni 
soddalashtirib yuritish va hisobotlarni tuzish tartibi to‘g‘risida» Buxgalteriya 
hisobi milliy standarti (BHMS) qabul qilingan.
Buxgalteriya hisobining soddalashtirilgan shaklini tashkil etish har bir 
kichik biznes subyekti tomonidan, «Xo‘jalik yurituvchi subyektlar moliya 
xo‘jalik faoliyati buxgalteriya hisobining schotlar rejasi» (№21 BHMSning 
1-ilovasi) asosida ishlab chiqiladigan soddalashtirilgan (ishchi) schotlar 
rejasiga muvofiq amalga oshiriladi.
Bunday schotlar rejasi xo‘jalik mablag‘lari va ularning manbalarini 
buxgalterlik hisob registrlarida asosiy schotlar olib borishni ta’minlaydi va 
shu asosda buxgalteriya hisobi ma’lumotlarining aniqligi ustidan nazorat 
qilinadi. 
Soddalashtirilgan (ishchi) schotlar rejasidagi ayrim schotlar, o‘z vazifalari 
bilan birga bu rejaga kiritilmagan schotlarning funksiyalarini ham bajarishi 
nazarda tutilgan. 
Soddalashtirilgan (ishchi) schotlar rejasida taklif qilingan schotlar guruhi 
fermer xo‘jaligining moliyaviy holati to‘g‘risidagi buxgalteriya balansini 
tuzish qoidalariga muvofiq, uning mablag‘lari va mablag‘lar manbalarining 
miqdori hamda xo‘jalik faoliyati xususiyatidan kelib chiqqan holda tuziladi 
(12.10-jadval). 
Kichik tadbirkorlik subyektlari uchun tavsiya etiladigan buxgalteriya 
hisobining soddalashtirilgan (ishchi) schotlar rejasi (namuna) 
12.10-jadval 
Schotlar 
Schotlarning nomi 
Schotlar 
turi 
0110-
0199

Asosiy vositalarni hisobga oluvchi schotlar 
A 
0211-
0299

Asosiy vositalar eskirishini hisobga oluvchi schotlar 
KA 
0310 
Uzoq muddatli ijara shartnomasi bo‘yicha olingan asosiy 
vositalar 
A 
0810-
0890

Kapital qo‘yilmalarni hisobga oluvchi schotlar 
A 
1010-
Materiallarni hisobga oluvchi schotlar 
A 

---

336 
1090

1110-
1120

O‘stirilayotgan va boquvdagi hayvonlarni hisobga oluvchi 
schotlar 
A 
2010 
Asosiy ishlab chiqarish 
A 
2810 
Ombordagi tayyor mahsulotlarni hisobga oluvchi schotlar 
A 
4010 
Xaridor va buyurtmachilardan olinadigan schotlar 
A 
4210 
Mehnat haqi bo‘yicha berilgan bo‘naklar 
A 
5010 
Kassa 
A 
5110 
Hisob-kitob schoti 
A 
5210 
Mamlakat ichidagi valuta schoti 
A 
5810 
Qimmatli qog‘ozlar 
A 
6010 
Mol yetkazib beruvchilar va pudratchilarga to‘lanadigan 
schotlar 
P 
6310 
Xaridor va buyurtmachilardan olingan bo‘naklar 
P 
6510 
Sug‘urta bo‘yicha to‘lovlar 
P 
6520 
Maqsadli davlat jamg‘armalariga to‘lovlar 
P 
6710 
Mehnat haqi bo‘yicha xodimlar bilan hisoblashishlar 
P 
6810 
Qisqa muddatli bank kreditlari 
P 
6910 
To‘lanadigan qisqa muddatli ijara haqi 
P 
7910 
To‘lanadigan uzoq muddatli ijara haqi 
P 
8300 
Ustav kapitalini hisobga oluvchi schotlar 
P 
8400 
Qo‘shilgan kapitalni hisobga oluvchi schotlar 
P 
8500 
Rezerv kapitalini hisobga oluvchi schotlar 
P 
9010 
Mahsulotlarni sotishdan daromadlar 
T
9110 
Sotilgan tayyor mahsulotlar tannarxi 
T 
9900 
Yakuniy moliyaviy natijani hisobga oluvchi schotlar 
T 

- tegishli zarur schotlar qo‘llaniladi. 
Kichik tadbirkorlik subyektlari mulkchilik shakllari va qaysi tarmoqqa 
tegishliligiga qarab bir-biridan farq qiladilar. Shuning uchun ular o‘zlarining 
ishchi schotlar rejasini tuzishda tavsiya qilinayotgan schotlar rejasidan 
namuna sifatida foydalanishlari mumkin. 
Ayrim kichik tadbirkorlik subyektlari o‘zining ishchi schotlar rejasini 
ishlab chiqishda ishlab chiqarish xarajatlari, olingan mahsulotlar, tannarxni 
hisoblash, daromadlar va mahsulot(ish, xizmat)larni sotishning moliyaviy 
natijasini hisobga olishda o‘z faoliyatining muayyan shart-sharoitlaridan 
kelib chiqishlari kerak. 
Kichik tadbirkorlik subyekti o‘z faoliyatini hisobga olish uchun ishchi 
schotlar rejasini qabul qilgani(tasdiqlagani)dan so‘ng soddalashtirilgan hisob 
tizimi tavsiyalarida taklif etilgan buxgalteriya hisobi shakllaridan o‘ziga 
mosini tanlaydi. 

---

337 
Kichik 
tadbirkorlik 
subyektlarida 
buxgalteriya 
hisobining 
soddalashtirilgan shakli ikkita yo‘nalishda tashkil etilishi mumkin.
1.
Buxgalteriya hisobining oddiy shakli (hisob registrlaridan foydalan-
masdan yuritiladi). 
2.
Tegishli obyektlar bo‘yicha hisob registrlari (namunaviy shakldagi V-1,V- 
11 vedomostlardan foydalangan holda) yuritiladigan shakl.
Bayon qilinganlarni umumlashtirish asosida oilaviy (yakka) kichik 
tadbirkorlik subyektlari hisobning oddiy usuli soddalashtirilgan shakli 
bo‘yicha buxgalteriya hisobini yuritish tizimini quyidagi sxema orqali 
ifodalash mumkin(12.7-rasm).