R. D. Dusmuratov buxgalteriya hisobi

moddiy javobgar shaxslar
ishtirok etishi shart.
Olinadigan va to‘lanadigan schotlar bo‘yicha inventarizatsiya 
o‘tkazish uchun tegishli tashkilotlar, korxonalar va shaxslar bilan 
taqqoslash 
hisob-kitoblari 
(taqqoslash 
dalolatnomalari) 
tuziladi. 
Korxona buxgalteriyasi ma’lumotlari bo‘yicha aks ettirilgan u yoki bu 
debitorning qarz summalari, ularning buxgalteriya hisobi bo‘yicha 
ma’lumotlari bilan taqqoslanadi.
Debitor qarzlarni inventarizatsiya qilishda ularning muddatlariga 
alohida e’tibor qaratish lozim. Shartnomada ko‘rsatilgan to‘lov 
muddatlari o‘tib ketgan debitor qarzlarning summasi doirasida shubhali 
qarzlar bo‘yicha rezervlar yaratiladi. Debitorlar bilan hisob-kitoblarni 
tekshirish uchun debitor tashkilotlarga buxgalteriya xodimlari jo‘natilib, 
u shaxsan hisob-kitoblarni tekshiradi va solishtirish dalolatnomasi 
tuzadi. Tekshiruv jarayonida qarzni undirish imkoni yo‘qligi aniqlansa 
(korxona tugatilgan, da’vo muddati o‘tib ketgan, debitor qarzini tan 
olmasligi va h.k.), bunday summalar bo‘yicha umidsiz debitor qarzlar 
ro‘yxati tuziladi. Ro‘yxatda har bir debitor va kreditor to‘g‘risida qarzni 
undirish umidsizligining sababi ko‘rsatiladi. Ushbu ro‘yxat markaziy 
inventarizatsiya komissiyasiga taqdim etiladi. Komissiya xulosa 
chiqarganidan so‘ng muddati o‘tib ketgan hamda sud qaror chiqargan va 
qarzdorning to‘lovga layoqatsizligi sababli undirib olinmagan qarzlar 

---

227 
korxona rahbarining farmoyishiga muvofiq shubhali qarzlar bo‘yicha 
rezervlar hisobiga hisobdan chiqariladi.
Debitor qarzlar olinadigan schotlarni hisobga oluvchi schotlar 
krediti va 4910-»Shubhali qarzlar bo‘yicha rezerv» schotining debeti 
bo‘yicha hisobdan chiqariladi. Qarzlarning to‘lovga layoqatsizligi 
sababli qarzni hisobdan chiqarilishi uning bekor qilinganligi 
hisoblanmaydi. U 5 yil davomida balansdan tashqari schotda hisobga 
olinadi. Talab qilib olinmagan kreditor qarz korxona foydasiga 
o‘tkaziladi.