Toshkent davlat agrar universiteti termiz filiali qishloq xo’jaligi mahsulotlarini saqlash, qayta ishlash va mexanizasiya kafedrasi

5. Mayda iflosliklarni ajratish mashinalari 
CHigitli paxtani mayda iflosliklardan tozalash uchun ishlatiladigan mashinalar 
zavodning quritish-tozalash tsexiga, tozalash tsexiga va har bir jinning ta’minlagichiga 
o’rnatiladi. CHigitli paxtadan mayda iflosliklarni ajratish mashinalari pnevmatik, 
pnevmomexanik va mexanik sistemalarga bo’linadi. 

---

Mayda iflosliklarni ajratish mashinalari texnologik liniyada o’rnatilish joyiga qarab 
individual va batareyali ish organlarining chigitli paxtaga ta’siri jihatidan bir ta’sirli va 
qayta ta’sirli, ish organlarining, soniga qarab bir barabanli va ko’p barabanli, 
konstruktsiyasi bo’yicha esa barabanli va shnekli xillarga bo’linadi. 
Mayda qo’shilmalar chigitli paxtadan barabanli va shnekli tozalagichlarda yaxshi 
ajraladi va ularni ajratish uchun tozalash protsessida chigitli paxtani elash yetarli 
hisoblanadi. SHu sababli chigitli paxtani mayda iflosliklardan tozalash uchun qoziqli-
titkilash mashinalari ishlatiladi. 
To’rli sirtlar (5-rasm) po’lat simlardan to’qilgan, har xil shakldagi ko’zli yaxlit 
tunuka yoki turli shakldagi kolosniklardan yasalgan bo’lishi mumkin. 
5-rasm: To’rli sirtlar sxemasi: 
a – simdan to’qib qalaylangan; b – kolosniklar; v, g – har xil teshikli po’lat tunikadan 
yasalgan. 
Mashinaning tozalash effekti qoziqli-
titkilash barabani bilan to’rli sirtning bir-
biriga nisbatan joylashishiga bog’liq. Bara-
banli 
tozalagichlarda 
chigitli 
paxtaga 
quyidagi kuchlar ta’sir qiladi (6-rasm): F
1
 
— chigitli paxta bo’lagining to’rli sirtga 
ishqalanish kuchi; G
1
 
— markazdan 
qochirma kuch; G — chigitli paxta 
bo’lagining og’irligi; F
2
 
— chigitli paxta 
bo’lagining qoziq sirtiga ishqalanish