1-мавзу Ахлоқшунослик фанининг тадқиқот доираси, мақсади ва вазифалари.Ўрта асрлар мусулмон шарқи, янги давр Европа ахлоқшунослиги. Режа

---

1 
 
1-мавзу 
Ахлоқшунослик фанининг тадқиқот доираси, мақсади ва 
вазифалари.Ўрта асрлар мусулмон шарқи, янги давр Европа ахлоқшунослиги. 
Режа: 
1.Аҳлоқшунослик фанининг предмети,тадқиқот доираси. 
2.Аҳлоқшуносликнинг вазифалари, унинг жамият ижтимоий-маънавий 
ҳаётидаги ўрни. 
3.Ўзбекистон худудида ва Европада қадимий ахлоқий қарашларнинг ривожи.
4.Ўрта асрлар Ўрта Осиё уйғониш даври ахлоқий қарашлари. Европа 
уйғониш даври ахлоқий ғоялари.
5.Ҳозирги давр ахлоқи. 
Этика асослари фани жуда қадимий фанлар сирасига киради. 
Айтишларича у Фалсафа фанига пойдевор, яъни асосий манбаа вазифасини 
бажаради. 
“Этика” деган термин “этнос” деган юноча сўздан олинган бўлиб, у 
урф-одат, одоб деган маънони англатади. Этика терминини биринчи бўлиб 
фанга қадимги Юнонистоннинг машҳур файласуфи Арасту томонидан у 
ёзган “Никомах этикаси” деб номланган асарида баён этилган.
“Ахлоқ” эса арабча сўздан олинган бўлиб, хулқ сўзининг кўплик 
кўринишидир. 
“Ахлоқ” инсон феьл-атвори ва хатти-харакатининг кенг қамровли, 
юриш-туриши, ижтимоий ва шахсий ҳаётдаги ўзаро, шунингдек, жамиятга 
бўлган адабий, ахлоқий муносабатларни тартибга солиб турувчи барқарор 
муайян тушунчалар ва меъёрлар, принципларнинг мажмуаси десак муболаға 
бўлмайди. 
Одоб эса ахлоқ тушунчасига нисбатан торроқ, хулқ эса ахлоқ ва 
одобдан ҳам кичикроқ тушунчасидир. 
Этика асослари фани ахлоқнинг келиб чиқиши ва моҳиятни, инсоннинг 
жамиятдаги ахлоқий муносабатларини ўрганади. 
Демак, қисқача қилиб хулоса қиладиган бўлсак, этика урф-одатлардан 
пайдо бўлган ахлоқий тушунчалар ва тамойиллар, меьёрларни ўрганувчи 
фандир. У қадимда ва ўрта асрларда Фалсафа таркибида ижтимоий онгнинг 
шакли сифатида тараққий этган бўлса, 1850 йиллардан бошлаб алоҳида 
ўзининг предметига ва илмий-аппаратига эга бўлган фан сифатида Европа 
олий ўқув юртларида, 1960-1970 йиллардан бошлаб Ўзбекистон олий ўқув 
юртларида ўрганила бошланди. 
Мустақиллик йилларида этика фанига бўлган муносабат янада кучайди. 
Президентимиз И.А.Каримов таъкидлаганидек, келажакда биз қурадиган 
кучли фуқаролик жамиятида ахлоқ-одобга жуда катта вазифа юкланган. 
Этика фанини ўрганадиган асосий муаммолар сирасига унинг тарихи, 
назарий асослари ва ахлоқий амалиёт, ахлоқий тарбия муҳим аҳамиятга 
эгадир. 

---

2 
Этика асослари фани бошқача ном билан яъни ахлоқ фалсафаси деб 
ҳам аталади. У фалсафий фанлар билан айниқса “Эстетика” гўзаллик 
ҳақидаги фан билан чамбарчас боғланган, у ахлоқий тарбия ва маданиятни 
шакллантиришда педагогика ва маданиятшунослик асослари фанлари, 
адабиёт, тарих, психология, диншунослик, социология, сиёсатшунослик, 
экология билан ҳам чамбарчас боғланган. 
Этика асослари фани ҳамма даврларда ҳам юксак аҳамият касб этиб 
келган. Ислом Каримовнинг қуйидаги қимматли фикрларини келтириш 
жамият ҳаётида ахлоқнинг нечоғли муҳим аҳамияти борлигини исботидир: 
“Инсон ахлоқи шунчаки салом-алик, хушмуомалаликдангина иборатдир 
эмас. Ахлоқ – бу, аввало, инсоф ва адолат туйғуси, иймон, халоллик дегани!” 
Мамлакатимизда олиб борилаётган янгиланиш жараёнида этика 
фанининг ўз ўрни бор. Унинг олдида яъни демократик ва хуқуқий давлат, 
кучли фуқаролик жамиятини барпо этишга киришилган. Ватанимиз 
фуқароларининг, айниқса ёшларнинг ахлоқий даражасига маъсуллик ва ҳар 
томонлама камол топган замон кишиси тарбиясини назарий асослашга учун 
улкан вазифалар турибди. Уларни фақат қадимий ва ҳар доим замонавий 
бўлиб келган ахлоққа янгича ёндашувлар асосидагина амалга ошириш 
мумкин.