O‘zmu xabarlari Вестник нууз acta nuuz

Мавзуга оид адабиѐтлар таҳлили (Literature 
review).
Мавзуни ўрганишда, чуқур таҳлил қилиб, илмий 
хулосалар беришда архив ҳужжатлари бирламчи манба 
сифатида асосий ўрин тутади. Шунингдек, турли 
монография ва тадқиқот ишлари, илмий мақолалардан 
ҳам кенг фойдаланиш мақсадга мувофиқ. Ушбу мавзуга 
доир адабиѐтларни биз шартли равишда тўрт гуруҳга 
бўлиб ўрганишни мақсадга мувофиқ деб ҳисоблаймиз. 
Улар: 1) Ушбу тадқиқот мазуси ўз ичига қамраб олган 
даврда яратилган адабиѐтлар; 2) 1930-1985 йилларда 
эълон қилинган илмий ишлар ва адабиѐтлар; 3) 1985 
йилдан кейин ҳамда мустақиллик даври илмий 
адабиѐтлари; 4) хорижда эълон қилинган монография ва 
тадқиқот натижалари. Биринчи гуруҳ манба ва 
адабиѐтларига асосан ўша даврда газета ва журналларда 
эълон қилинган мақолалар ва статистик тўпламларни 
киритиш мумкин. Бундан ташқари, бу даврда тарихий 
нуқтаи назардан ўрганилган тадқиқотлар кам учрайди. 
Иккинчи 
гуруҳ 
адабиѐтларига 
А.Ю.Поляков, 
O„ZBEKISTON MILLIY 
UNIVERSITETI
XABARLARI, 2021, [1/6/2]
ISSN 2181-7324 
 
TARIX 
http://science.nuu.uz/uzmu.php 
Social sciences 

---

O„zMU xabarlari Вестник НУУз ACTA NUUz
 
TARIX 
1/6/2 2021 
- 51 -
О.Б.Джамалов, А.М.Давыдов, Ж.Зайченко, Л.Ф.Морозов, 
В.П.Дмитренко, И.Я.Трифонов, Н.В.Щербан, каби совет 
даври тарихчиларининг тадқиқотларини кўрсатишимиз 
мумкин. Уларнинг асарларида социализмнинг ғалабаси, 
давлат барча турдаги мулкчилик шаклларини йўқ қилиши 
ва ўз монополиясиини ўрнатиши, деҳқон хўжаликлари-
нинг тугатилиши ҳамда жамоавий хўжаликларининг 
тузилиши, унинг қишлоқ хўжалигига кўрсатган таъсири, 
синфий кураш ва мулкдорлар синфининг тугатилиши 
ижобий нуқтаи назардан таҳлил қилинади ва бу Совет 
давлатининг катта ютуғи экани таъкидланади. Учинчи 
гуруҳ адабиѐтларига Совет иттифоқининг демократия ва 
сўз эркинлиги шабадалари эса бошлаган 1985 йилдан 
кейин яратилган адабиѐтларни киритдик. Бу даврда, 
биринчи навбатда академик Раҳима Аминованинг ер-сув 
ислоҳоти, коллективлаштириш масаласида эълон қилин-
ган адабиѐтларини кўрсатишимиз лозим. Академик 
Р.Аминова ўз тадқиқотларида илк бор ер-сув ислоҳоти ва 
коллективлаштириш нотўғри сиѐсат экани, хусусий мулк 
эгаларининг ўз мулкларидан маҳрум этилиши жамият 
аъзоларининг иқтисодий ҳаѐтига пировардида ижтимоий 
аҳволига салбий таъсир этган дея хулоса беради. 
Шунингдек, бу даврда аграр масала билан шуғулланган 
профессор Иброҳимжон Алимов, коллективлаштириш 
мавзусида қатор илмий ишларни эълон қилган Рустамбек 
Шамсутдинов, т.ф.д. Б.Расулов ва бошқалар мавзуни 
ўрганишда катта хиссаларини қўшдилар. Тўртинчи гуруҳ 
адабиѐтлари бўлмиш хорижий олимлар томонидан эълон 
тадқиқот ишлари ҳозиргача кам ўрганилган манбалардан 
ҳисобланади. Ушбу мавзуга оид илмий монография ва 
мақолалар эълон қилинган. Винсент Барнетт, Шейла 
Фитзпатрик, Ларс Т. Лих ва бошқалар томонидан эълон 
қилинган илмий тадқиқот ишлари мавзуни ўрганишда 
қизиқарли манбалардан ҳисобланади. Ушбу тадқиқот-
ларда асосан НЕП даврининг ижобий жиҳатлари ва ундан 
кейинги даврда унинг ѐрдамида эришилган марралардан 
ортга тисарилиш, колхозлаштириш ва АҚШдаги фермер 
хўжаликларининг солиштирма таҳлили каби муҳим 
маълумотлар тадқиқ қилинган.