Ўзбекистон республикаси фанлар академияси

Тадқиқот натижаларининг илмий ва амалий аҳамияти.
Диссертация суғдий ҳужжатларнинг муомалага киритилиши ва Суғднинг VI-
VIII асрлардаги сиёсий тарихини янги маълумотлар билан бойитиши 
жиҳатидан илмий-амалий аҳамиятга молик. Ундаги маълумотлардан, аввало, 
ўрта махсус ва олий таълим тизимлари учун дарслик ва қўлланмалар 
яратишда, фундаментал умумлаштирувчи тарихий нашрларнинг тегишли 
қисмларини ёзишда фойдаланиш мумкин.
Иккинчидан, диссертацияда қайд қилинган мулоҳазалар давлатчилик 
тарихи соҳасидаги илмий билимларни янада чуқурлаштиради.
Учинчидан, тадқиқот натижалари асосида Ўзбекистон ҳудудида кечган 
давлатчилик тарихининг илк ўрта асрлар босқичи, хусусан, Суғд 
конфедерациясининг ўзига хос ўрнини яққолроқ кўрсатувчи махсус ўқув, 
ўқув-услубий адабиёт яратиш, уни таълим тизимига жорий қилиш муҳим 
самара беради.
Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. 
Диссертация мавзуси 
бўйича натижалар Тошкент Давлат Шарқшунослик институтида “Ўрта Осиё 
тарихи манбашунослиги масалалари” мавзусида ўтказилган илмий 
конференцияда (2003 йил 23 апрел) қилинган “Суғд хуснихати (Муғ тўплами 
ҳужжатлари мисолида)”; Низомий номли Тошкент Давлат Педагогика 
университети профессор-ўқитувчилари илмий конференциясида (2004 йил 5-
6 май) қилинган “Илк ўрта асрларда ижтимоий муносабатлар (суғд ёзма 
1
1933 йилда А.Пулодий томонидан қалъаи Муғда уюштирилган қазишма ва изланишлар натижасида қўлга 
киртилган Муғ тоғи ҳужжатлари «
В
» ҳарфи билан белгиланди. А.И.Васильев қазишмалари вақтида 
топилган бир туркум ҳужжатларга «
А
» ҳарфи берилди. 1933 йил ноябрь ойида А.А.Фрейман экспедицияси 
(СССР ФА Тожикистон базасининг юқори Зарафшон экспедицияси) томонидан топилган ҳужжатлар «
Б
» 
ҳарфини олди. Чўпон Жўрали Маҳмудали томонидан топилган биринчи ҳужжат эса 
I.1
деб белгиланди. 
Шундай қилиб, «
В
» туркумда 19 та ҳужжат, «
А
» туркумда 21 та ҳужжат, «
Б
» туркумда 29 та ҳужжат ҳамда 
I.1
рақамли ҳужжат-жами 70 та ҳужжат 1934 йилга келиб А.А.Фрейман томонидан тавсиф қилинди. Қаранг: 
Фрейман А.А. Опись рукописных доументов, извлеченных из развалин здания на горе Муг в 
Захматабадском районе Таджикской ССР, около селения Хайрабад и собранных Таджикистанской базой 
Академии наук СССР / Согдийский сборник. – Ленинград, 1934. – Б. 33-51.

---

8 
манбалари асосида)”; Низомий номли Тошкент 
Давлат 
Педагогика 
университети профессор-ўқитувчилари илмий конференциясида (2005 йил 
11-12 май) қилинган “Илк ўрта асрлар тарихида Суғдиёна”; Низомий номли 
Тошкент Давлат Педагогика университетида “Олима аёлларнинг фан ва 
техника соҳасидаги ўрни ва роли” мавзусида ўтказилган Республика илмий-
назарий конференциясида (2006 йил 10-11 декабр) қилинган “Ёзма 
манбаларда суғд маҳкамачилик тизими”, Аҳмад Яссавий номидаги Халқаро 
қозоқ-турк университетида «Ҳозирги замонда меҳнат ҳуқуқи муаммолари» 
мавзусида ўтказилган халқаро илмий-назарий конференциясида (2007 йил 
21-22 июнь) қилинган «Концептуальная основа административной системы 
управления Согдом в VII-VIII вв.» номли маърузаларда ўз аксини топган.