Xirurgik kasalliklar

 
Ichki churralar va kam uchraydigan churralar 
Ichki yoki intraabdominal churralarga qorin cho’ntaklari churralari va 
diafragmal churralar, shuningdek joylashuviga ko’ra kam uchraydigan: 
qorinning yonbosh churralari (spigeliy chizig’ining), Pti uchburchagining bel 
churralari va Lesgaft-Gryunfeld to’rtburchagi churralari: yopqich, quymich va 
oraliq churralari kiradi. 
Anatomik ma’lumotlar.
Qorinning ichki churralari ichki a’zolar qorin 
bo’shlig’i a’zolarining teshiklaridan biriga (foramen epiploica Winslovi), 
boylam yoki qorin cho’ntaklari recessus iliococalis, intersigmoideus; flexura 
duodenojejunalis dan biriga yoki diafragma teshiklariga kirganda vujudga 
keladi. 
Ma’lumki, diafragma muskul va pay qismlardan tashkil topgan. Ko’krak 
bo’shlig’i tomonidan u parietal plevra bilan, qorin bo’shlig’i tomonidan parietal 

---

311 
qorin pardasi bilan qoplangan. Diafragmaning muskul qismida 3 bo’lim: partes 
sternalis, aortalis, lumbalis farq qilinadi. Diafragmaning bel qismi xar qaysi 
tomondan 3 ta oyokcha: medial, o’rta va lateral oyoqcha hosil qiladi. Diafragma 
bel qismining medial oyoqchalari (o’ng va chap) 8 raqami ko’rinishidagi 
kesishma hosil qilib, ikkita teshik hiatus aortcus hiatus oesophagus ni chegaralab 
turadi. Keyingisi adashgan nervlar bilan qizilo’ngachni o’tkazadi. 
Qizilo’ngachni o’rab turgan muskul tolalari qizilungach sfinkteri m. sphincter 
oesophagi ni hosil qiladi. Sfinkter borligiga qaramay, qizilo’ngach teshigi orqa 
ko’ks oralig’i diafragmal churralar chiqadigan joy bo’lib xizmat qilishi mumkin, 
churra ichida odatda me’daning kardial qismi bo’ladi. Diafragmada muskul 
tolalari bo’lmaydigan va ko’krak ichi va qorin ichi fastsiyalari tegib turadigan 
uchastkalar bo’ladi. Diafragmaning bu «kuchsiz uchastkalari» ba’zan diafragmal 
churralar chiqadigan joylar bo’lib xizmat qiladi. Diafragmaning to’sh va 
qovurg’a qismi orasida, xanjarsimon o’simtadan chapda uchburchak oraliq 
trigonum sternocostalis bo’ladi, uni yana Larrey nishoni ham deb ataladi (shu 
joyda perikardni Larrey usulida teshiladi). 
Oraliqda kletchatka bilan o’ralgan vasa thoracica interna bo’ladi, 
xanjarsimon o’simtaning o’ng tomonidagi xuddi shunday oraliq Ma’zoi yorig’i 
deyiladi. Diafragmaning qovurga qismi va bel qismining tashqi oyoqchasi 
o’rtasida trigonum lumbocostalis bo’ladi, ularni Boxdalek yoriqlari deb ataladi. 
Bel sohasida kam joylashadigan churralar Pti uchburchagi yoki Lesgaft-
Gryunfeld rombasimon bo’shlig’i orqali chiqadi: 
1) orqaning serbar muskuli chekkasining yonbosh qirrasi va qorin tashqi 
qiyshiq muskuli yaqinida tarqaladi va uchburchak shaklidagi bo’shliq, trigonum 
lumbale (Pti uchburchagi) hosil qiladi. Ba’zan shu joydan bel churralari chiqadi; 
2) bel bo’shlig’i – spatium lumbale Lesgaft-Gryunfeld uchburchagi yoki 
rombasi. 
Uchburchak tomonlari quyidagilar: yuqoridan – pastki tishsimon 
muskulning pastki chekkasi, pastdan – ichki qiyshiq muskulning orqa (erkin) 
chekkasi, medial – orqa yozuvchi muskulning lateral chekkasi. Ba’zan uning 

---

312 
hosil bo’lishida yuqoridan XII qovurga qatnashadi, bu holda bo’shliq 
to’rtburchak shaklida bo’ladi. Bu oraliqning tubi qorin ko’ndalang muskuli 
aponevrozidan hosil bo’ladi. Ustki tomonidan faqat orqaning serbar muskuli 
bilan yopilgan va shunga ko’ra qorin orqa devorining eng yumshoq sohasi 
sanaladi. 
Ba’zan Lesgaft-Gryunfeld uchburchagi bel churralari chiqadigan joy bo’lib 
xizmat qiladi.