209
Qobiq rulonini aylantirib ochish davrida shit usti elementlari о‘rnatiladi. 9-
rasmda rulonni aylantirib ochish uchun mо‘ljallash tortuvchi kanatni mahkamlash
konstruksiyasi kо‘rsatilgan. Metalkonstruksiya
va rezervuar uskunalarining
montaji odatdagidek о‘tkaziladi.
Qobiqning vertikal tutash choklarini, shuningdek, qobiqni taglik bilan
birikkan burchak choklarni bir vaqtning о‘zida har ikki tomondan teskari
bosqichli usulda payvandlanadi, payvand choklarida katta ichki qarshiliklarga yо‘l
qо‘ymaslik maqsadida.
Qobiq tutashuvi ustma – ust qilib amalga oshiriladi (10000 m
3
gacha
bо‘lgan sig‘imli rezervuarlar uchun).
Ekspluatatsiyaga topshirish.
Montaj qilingan rezervuarni topshirishdan
avval uni butun balandligi bо‘ylab suv bilan tо‘ldirib tekshirilishi shart.
Rezervuarni suv bilan tо‘ldirish
ancha uzoq davom etadi; bu vaqtda suv bilan
yuvilib bо‘lgan belbog‘lardagi payvand choklari holati tekshirib turiladi.
Nuqsonlar aniqlanganda bir qism suv quyib yuboriladi, nuqson tuzatiladi va
suv bilan tо‘ldirish davom ettiriladi. Bir vaqtni о‘zida asosni chо‘kindisiga ham
e’tibor birish lozim, u hamma uchastkalarda bir tekis bо‘lishi kerak.
Montaj sifatini xarakterlovchi xujjatlarni va pasport bilan birgalikda sinash
dalolatnomasini ekspluatatsion personalga beriladi.
Ta’mirlash.
Barcha espluatatsiya qilinuvchi rezervuarlarni kо‘rikdan
о‘tkazish, joriy va kapital ta’mirlashdan zarurdir. Ta’mirlash vaqti
rezervuarda
saqlanadigan muhit xossasiga va rezervuar konstruksiyasiga qarab belgilanadi.
Ammo ba’zi bir tadbirlar (tayanch burchaklarini kо‘rigi muhofazalovchi
klapanlar, drenaj qurilmalari va h.k. kо‘riklari) sistematik ravishda, rezervuarda
saqlanadigan mahsulot xossasiga bog‘liq bо‘lmagan holda о‘tkazilidi.
Ekspluatatsiya vaqtida rezervuarlar vizual kuzatishdan о‘tadi, bu vaqtda
asosdagi chо‘kindini bir tekis emasligiga, taglik tomondan suv sizib chiqishiga,
tomni holatiga, tashqi rezervuar uskunalarni nasosligiga ahamiyat beriladi.
Tо‘ldirilgan rezervuardagi chо‘kindini bir tekisligini tepshirish uchun taglik
opravkasini nevilirovkasini hech bо‘lmaganda perimetr bо‘ylab bir tekis
joylashgan 8 ta nuqtalarda amalga oshiriladi. Silindrik qobiqni vertikalligi shovul
yordamida tekshiriladi.
Ta’mirlash olib borilishidan avval rezervuar butkul bо‘shatilgan va
yaxshilab tozalangan bо‘lishi kerak. Mahsulotni olib tashlash vaqtida rezervuarda
vakuum hosil bо‘lish mumkinligidan ogoh bо‘lish kerak,
chunki bu qurilmani
ishlab chiqishiga olib keladi. Buning uchun havo kiruvchi klapan holatilar va uni
suyuqlikni tortib chiqarishning о‘tkazish qobiliyatiga mos kelishi tekshiriladi.
Rezervuarni tozalash usullari qurilma devorlarida va taglikda qolib ketgan
mahsulot xossalariga, mikdoriga, shuningdek, amalda ishlatilayotgan muhitga
bog‘liq. Kо‘p hollarda qо‘llaniladigan usul о‘z ichiga rezervuarni suv bilan
yuvishni, bug‘latishni, degazatsiyani (tabiy va majburiy ventilyatsiyani) qо‘l
ostida bor bо‘lgan vositalar yordamida iflosliklarni olib tashlash, qayta bug‘latish,
yuvish va degazatsiyalish. Rezervuar atmosferasidagi
mahsulotni bu mikdori
210
mumkin bо‘lgan normalarga mos kelgandan sо‘nggina, ta’mirlash ishlarini
bajarish mumkin.
Chо‘kindini yog‘och kurakchalar, hokandozlar, skrepkalar va supurgilar
yordamida tozalanadi. Tozalash vaqtida uchqun chiqaradigan buyumlardan
foydalanish mumkin emas. Rezervuardagi ishlarni maxsus kiyimlarda va shlangli
gaz niqoblarda amalga oshiriladi. Ishchilarda himoyalovchi belbog‘lar mavjud
bо‘lishi lozim bо‘lib, ularga signal beruvchi arqonlar ulangan bо‘lishi kerak.
Arqonni uchi nazoratchini qо‘lida bо‘lishi kerak. Nazoratchi
tashqarida turgan
bо‘lishi va kerakli yordamni о‘sha zaxotiyoq berishi lozim.
Oltin gugurtli neft maxsulotlari saqlanadigan rezervuarlarni tozalashda
pirofor chо‘kindilarni о‘z-о‘zidan yonib ketishini oldini olish chora-tadbirlarini
kо‘rish zarur; buning uchun rezervuarga muntazam ravishda oz mikdorda bug‘
yuborilib, chiqarib tashlanayotgan chiqindini nomlash zarur.
Rezervuarlarni qо‘lda tozalash juda sermehnat ish, shuning uchun jarayonni
mexanizatsiyalash kerak.
Gidrodinamik tozalashda tozalanayotgan yuzaga kuchli oqimda suv ta’sir
ettiriladi, bunda suv kuchli bosim ostida beriladi. Nasadkalar harakati murakkab
bо‘lganda suv uzatilayotgan qurilma yordamida rezervuar ichki yuzasini
hammasini yuvishga erishiladi.
Yuvuvchi preparatlardan (kimyoviy tozalash) foydalanilganda uning sifati
sezilarli darajada kо‘tariladi, tozalash esa birmuncha osonlashadi.
Ta’mirlashdan oldin rezervuar devorlari va
taglikni kerosinga ozgina
botirib olingan quruq qirindi va shoxlar bilan artiladi. Korrozion chо‘kindilarni
metall shchyotka yordamida tozalanadi.
Ta’mirlash vaqtida nuqsonlarni aniqlash, xuddi montaj vaqtidagidek
bо‘ladi. Rezervuar tagligining germetikligini vakuum usulidan tashqari kimyoviy
usul bilan ham tekshiriladi. Buning uchun taglik ostiga ammiak yuboriladi
(taglikka payvandlangan shtuserlar orqali), ichkari tomonidan taglikni indikator
surtib qо‘yiladi, bu indikator agar zich bо‘lma joylardan (darzlar, uchastkalar)
ammiak о‘tib ketsa rangini о‘zgartiradi. Indikator sifatida turli tarkiblar ishlatiladi,
masalan , fenolftaleinni spirtdagi eritmasi.
Nuqsonni xarakteristiga va о‘lchamlariga bog‘liq holda, ulardagi
zararlangan choklarni payvandlash (eskisini avvaldan uzib tashlab) orqali
tо‘g‘irlanadi; taglik va qobiq qismlarini metall va elektrodlarni tanlashga bо‘lgan
talablar
rioya qilgan holda shuningdek, choklarni tayyorlash va payvandlash
orqali almashtirishi usuli bilan; vaqtinchalik yamoqlar solish orqali (kichik
uchastkalarda ) va h.k.
Rezervuar chо‘kindilari notekisligini sabablari, bular gruntni yetarli
darajada zich emasligi va taglikni nozichligi orqali saqlanayotgan mahsulotni oqib
ketishi natijasiga asosni yuvilishi. Notekis chо‘kindi hosil bо‘lganda
truboprovodlar mahkamlab qо‘yilgan berkituvchi armaturalar yoki shtuserlar
uzilib tushishi mumkin, qobiqdagi, taglikdagi va ular birikkan joylardagi payvand
choklari yorilib ketishi mumkin.
Joydagi chо‘kindi paydo bо‘lishi pachoqlar va qavariqlar hosil bо‘lishiga
olib keladi. Tagliklarda “xlopun”lar - joydagi dо‘ngliklar va botiqliklar paydo
211
bо‘lishi kо‘p uchraydigan holdir. Ularni kesib olib tashlash va taglik belgisigacha
qum sepib, asosni zichlab va unga gidroizolyatsiya qatlamini qoplangandan sо‘ng
yangi tunuka bilan ustma-ust qilib payvandlanadi (10.a-rasm). Ba’zan,
''xlopunlar''ning uchlarida teshiklar ochib qо‘yiladi, bu teshiklar orqali asosni qum
bilan tiqiladi. Bu holda trombovkadan sо‘ng ''xlopunlar'' formasi saqlanib qoladi,
latoklar faqat teshik ostilariga qoplanadi (10.b-rasm).
Asosni tekislash uchun domkrat yordamida rezervuarni ba’zi
uchastkalari
kо‘tariladi va chо‘kindi bor joylarga taglik ostiga qum tiqiladi. Qobiq
deformatsiyasini oldini olish uchun, shvelerlardan yoki balkalardan yasalgan
qattiqlik qovurg‘alari bilan mahkamlanadi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
