Н. А. Самиғов, Ф. Д. Жўраева, Сайдуллаев А. Б

ЎУМ 2020 йил “Қурилиш материаллари ва буюмлари” Н.А.Самиғов, Ф.Д.Жураева, Сайдуллаев А.Б. 
ускуналари ва трубопроводларни изоляциялаш материалларига бўлинади. 
Ёнувчанлигига қараб иссиқлик изоляцияси материаллари ёнмайдиган, 
қийин ёнадиган ва ёнадиган материалларга бўлинади. 
Қурилиш материалларини ҳисоблаш учун иссиқлик ўтказувчанлиги 
“Қурилиш иссиқлик техникаси”қурилиш меъёрлари ва қоидалар (ҚМҚ) 
иловаси асосида ёки тажрибалар натижасига кўра турли асбоблар ёрдамида 
ўлчаб аниқланади. Материалнинг қалинлиги (d) ва иссиқ ўтказувчанлик 
коэффициенти (

) маълум бўлса, тўсувчи буюм ва конструкцияларнинг 
термик қаршилигини (R) аниқлаш мумкин. 
Иссиқлик изоляцияси материаллари тайёрлашда қуйидаги усулларда 
ғоваклик ҳосил қилади: газ ажратиб ва кўпиртирилиб; кўп миқдорда сув 
киритилиб ва буғлатиб; ёниши натижасида ғовак ҳосил қилувчи қўшимчалар 
киритиб; толасимон каркас ҳосил қилиш ва бошқалар. Материал 
структурасини ташкил этувчи деворлар қанчалик юпқа ва ғоваклар майда 
бўлса, иссиқлик ўтказувчанлик коэффициенти шунчалик кам бўлади. 
Материал структурасида ёпиқ ғовакларнинг кўп бўлиши, очиқ ғоваклар 
ва каналларнинг кам бўлиши иссиқлик изоляциялаш хусусиятини 
яхшилайди. 
2.
 
Иссиқлик изоляцияси материалларининг асосий хоссалари 
2.2
 
Иссиқлик-физик хоссалар 
Қурилиш материалларининг иссиқлик ўтказувчанлиги материал скелети, 
ғоваклигига тўлган ҳаво ва намликнинг иссиқлик ўтказувчанлиги 
функциясидир. Материал скелети аморф моддадан иборат бўлса, кристалл 
тузилишдаги материалга нисбатан иссиқлик оқимини кам ўтказади. 
Материал ғоваклигида намлик юқори бўлса, иссиқлик оқими тезлашади. 
Шунинг учун материал ғоваклигининг қуруқ ҳавога тўлиши мақсадга 
мувофиқдир. Бу ҳолатда қуруқ ҳавонинг иссиқлик ўтказувчанлик 
коэффициенти минимал бўлиб, 0,023 Вт

(м
.0
С) ташкил этади. Материал 
ғоваклиги сувга тўла бўлса, иссиқлик ўтказувчанлик ҳаво билан тўлганга 
нисбатан 25 марта юқори бўлади (

w

0,58 Вт

(м
.0
С). 

---

529