Н. А. Самиғов, Ф. Д. Жўраева, Сайдуллаев А. Б

ЎУМ 2020 йил “Қурилиш материаллари ва буюмлари” Н.А.Самиғов, Ф.Д.Жураева, Сайдуллаев А.Б. 
бетоннинг бузилишига сабаб бўлади. Юқори ҳароратда эркин ҳолда ҳосил 
бўлган СаО бириктириш учун бетон таркибига нозик кукунланган кремнезем 
SiO
2
киритилади, натижада 700-900
0
С ҳароратда nCaO
.
SiO
2
cингари қаттиқ 
минераллар ҳосил бўлади. 
Оловбардош бетон таркибига актив минерал қўшимчалар (пемза, шлак, 
шамот, кул ва ш.к) қўшилган портландцемент, шлакли портландцемент, 
гилтупроқли цемент ва кремнефторли натрий қўшилган суюқ шиша асосида 
тайёрланади. 
Оловбардош бетонлар ишлатилиш ҳароратига нисбатан юқори ўтга 
чидамли (1770
0
С юқори), ўтга чидамли (1580-1770
0
С) ва паст ўтга чидамли 
(1580
0
С паст) бетонларга бўлинади. 
Минерал қўшимчали портландцемент ва шлакли портландцемент 
асосида 700
0
С ҳароратгача чидайдиган оловбардош бетонлар тайёрлаш 
мумкин. Эксплуатация ҳарорати 1000
0
С бўлганда ва кислотали муҳитлар 
таъсир этиши эҳтимоли бўлса, суюқ шиша асосидаги оловбардош бетонлар 
ишлатиш мақсадга мувофиқ. 
Гилтупроқли цемент асосидаги бетонлар 1580
0
С дан юқори ҳароратга 
бардош беради. Оловбардош бетонларни фосфатли ва алюмофосфатли 
боғловчилар асосида ҳам олиш мумкин. Фосфатли боғловчилар асосидаги 
бетонлар 1700
0
С гача ишлатилади, улар юқори термик мустаҳкамликка, олов 
таъсирида кам миқдорда киришиш ва едирилишга бардошлик хусусиятига 
эга. 
Оловбардош бетон тўлдирувчилари юқори ҳароратга ва оловдан бир 
текис кенгайиш хусусиятига эга бўлиши керак, акс ҳолда тартибсиз равишда 
ёриқлар ҳосил бўлиши мумкин. 
Ишчи ҳарорат 700
0
С гача бўлганда кварцсиз вулканик тоғ жинслари 
(сиенит, диорит, диабаз, габбро) оловбардош оғир бетонлар олишда 
ишлатилади. /овак айнан шундай жинслар (пемза, вулқон туфи, куллар) енгил 
оловбардош бетонлар тайёрлашда ишлатилади. 
Оловбардош бетон 700-900
0
С ҳароратда ишлатилса, тўлдиргич сифатида 

---

281