Кўчмас мулк иқтисодиёти

11.7. расм. Кўчмaс мулк oбъектлaрини айрибошлаш 
 
 
Айирбошлаш шартномасига мувофиқ айирбошланадиган товарлар тенг қийматли 
эмас деб тан олинган тақдирда баҳоси айирбошлашга тақдим қилинаётган товар 
баҳосидан паст бўлган товарни топшириши лозим бўлган тараф, агар шартномада ҳақ 
тўлашнинг бошқача тартиби назарда тутилган бўлмаса, товар ёки товарни тасарруф 
қилиш ҳужжатлари топширилгандан сўнг кечиктирмасдан баҳолардаги фарқни тўлаши 
лозим.(ЎзР ФК 498-модда) 
Айирбошлаш шартномасига мувофиқ айирбошланадиган товарларни топшириш 
муддатлари бир-бирига тўғри келмаган тақдирда, товарни топшириш мажбуриятини 
бошқа тараф товарни топширганидан сўнг бажариши лозим бўлган тарафнинг товарни 
топшириш мажбуриятини бажаришига нисбатан мажбуриятни муқобил бажариш 
тўғрисидаги қоидалар қўлланади.(ЎзР ФК 499-модда) 
Агар қонунда ёки айирбошлаш шартномасида бошқача тартиб назарда тутилган 
бўлмаса, айирбошланадиган товарларга мулк ҳуқуқи айирбошлаш шартномасига 
мувофиқ сотиб олувчи ҳисобланадиган тарафларга иккала тараф тегишли товарларни 
топшириш мажбуриятини бажарганидан сўнг бир вақтда ўтади.(ЎзР ФК 500-модда) 

---

146 
Рeнтa
. Рента шартномасига мувофиқ бир тараф (рентага берувчи) кўчмас ёки кўчар 
мол-мулкни бошқа тарафга (рента тўловчига) беради, рента тўловчи эса олинган мол-мулк 
ўрнига рента олувчига вақти-вақти билан белгиланган пул ёки уни таъминлаш учун бошқа 
шаклда маблағ бериш тарзида рента тўлаш мажбуриятини олади. 
Бундaй шaртнoмa ёзмa шaклдa тузилaди, нoтaриaл тaсдиқлaнaди вa рўйxaтдaн 
ўткaзилaди. Aгaр ушбу шaртлaр бaжaрилмaсa кeлишув кучсиз деб ҳисoблaнaди. 
Рeнтaнинг бир нeчa турлaри мaвжуд (11.9-рaсм). 
Кўчмас мулк объектига бўлган доимий рента тўловчининг ҳоҳиши билан
75
, 
шунингдек, рента олувчининг талаби билан
76
ҳам тўланиши мумкин. 
Рента тўлаш шарти билан берилган ер участкаси, корхона, бино, иншоот ёки бошқа 
кўчмас мол-мулкдан рента олинади. Рента тўловчи бундай мол-мулкни бошқа шахсга 
берган тақдирда рента шартномаси бўйича унинг мажбуриятлари мол-мулкни олувчига 
ўтади.
75
ЎзР ФК 521-модда 
76
ЎзР ФК 522-модда