«sharq» nashriyot-matbaa aksiyadorlik kompaniyasi bosh tahririyati

Buyurtmali usulning mohiyati shundan iboratki, bunda hamma
asosiy xarajatlar kalkulyatsiya moddalari bo‘yicha har bir ishlab chiqarish

---

121
buyurtmasi bo‘yicha alohida hisob qilinadi. Kalkulyatsiya qilishning bu
usulida xarajatlar hisobi va kalkulyatsiyalash obyekti ayrim ishlab
chiqarish buyurtmalari hisoblanadi. Buyurtmaning haqiqiy tannarxi
buyurtma tayyor bo‘lgandan so‘ng aniqlanadi.
Normativ usuli – asosan ishlab chiqarishning ommaviy va yirik
tarmog‘i bo‘lgan mashinasozlik hamda metallni qayta ishlash kor-
xonalarida qo‘llaniladi. Kalkulyatsiyalashning boshqa usullari kabi bu
usulda ham korxonada omborlar ishini to‘g‘ri tashkil qilish, ularni zarur
asbob-uskunalar bilan ta’minlash, moddiy boyliklarni ishlab chiqarishga
sarflash bo‘yicha dastlabki hujjatlarni to‘g‘ri va o‘z vaqtida tuzish ustidan
nazorat qilish, hisob ishlarini bajarishda hisoblash mashinalaridan keng
foydalanish muhim ahamiyatga egadir.
Mahsulotning haqiqiy tannarxi normativ tannarxga me’yordan chetga
chiqish va me’yordagi o‘zgarishni qo‘shish yoki ayirish yo‘li bilan
aniqlanadi.