1 mavzu: Psixologiyaning predmeti

5. Jamoadagi moslik 

      Shaxs boshqa kishilar bilan munosabatga kirishar ekan, u o`zining fe`l - atvori va xatti -harakatlarini 

boshqalarning xatti - harakatlari bilan uyg`unlashtirib olib borishi, ya`ni har bir shaxs jamoa a`zolari bilan 

sig`ishishi kerak. Buning uchun shaxs boshqa a`zolarni chug`ur o`rganishi lozim. Jamoadagi shaxslararo 

munosabatlarni,  ya`ni  shaxslarning  bir  -  birlariga  yordam  berishlarini,  do`stlashishi,  janjallashishi, 

yarashishlarini  o`rganib  chiqish  kerak  bo`ladi.  Jamoadagi  munosabatlarni  o`rganish  rahbarlik  qilish 

imkoniyatini  tug`diradi.  Shaxs  jamoada  boshqalarga  mos  keladigan  bo`lsa,  uning  xulq  -  atvori  va 

---

harakatlari boshqalarda ijobiy reaktsiya tug`diradi. Psixologik jihatdan sig`ishmaydigan bo`lsa, uning fe`l 

- atvori, harakatlari boshqalarda salbiy reaktsiya tug`diradi. Psixologik jihatdan sig`ishmaydigan kishilar 

jamoada  uzoq  vaqt  qololmaydilar.  Shaxsning  jamoa  bilan  moslasha  olmasligiga  bir  necha  sabablar 

bo`lishi  mumkin.  Masalan:  yagona  bir  maqsadning  bo`lmasligi,  shaxsda  salbiy  xislatlarning  bo`lishi, 

takabburlik, ezmalik, o`zini tuta olmaslik kabilar. Guruh ongi bilan guruhiy moslik bir - biri bilan bog`liq 

tushunchalardir.  Jamoa  va  guruhiy  moslik  fiziologik  ,  psixologik  bo`lishi  mumkin.  Masalan,  jismoniy 

jihatdan zaif bo`lgan yigit bilan sog`lom, kuchli yigitga bir xil ish topshirilsa ularda fiziologik nomoslik 

kuzatiladi. YOshi turli xil o`quvchilarda bir xil masala echish topshirilsa psixologik jihatdan nomoslikni 

keltirib chiqaradi. 

        Jamoa  va  guruhdagi  moslik  shaxslarning  bir  qator  xususiyatlariga  bog`liq.  Bunday  xususiyatlar 

jismoniy,  ya`ni bo`yning balandligi, muskul kuchiga bog`liq.  SHuningdek, idrok, diqqat, tafakkur, iroda 

xususiyatlariga  ham  bog`liq  bo`ladi.  Masalan,  guruh  a`zolaridan  biriga  yoqadigan  musiqa  boshqasiga 

yoqmasligi mumkin. Oilada er va xotinning xarakteri mos bo`lishi kerak. 

Psixologik  moslik  deganda  guruh  a`zolari  sifatlari  va  qarashlarining  aynanligi  emas,  balki  ular  ayrim 

sifatlarining  mos  kelishi,  qolganlarining  tafovut  qilishi  nazarda  tutiladi.  Bundan  tashqari  fanda 

psixofiziologiya  va  ijtimoiy  psixologik  moslik  ham  farqlanadi.  Birinchi  holatda  faoliyat  jarayonida 

odamlarning  bir  xil  va  mos  tarzda  harakat  qila  olishlari,  ish  ritmi  va  tezligidagi  uyg`unliklar  nazarda 

tutilsa,  ikkinchisidan  ijtimoiy  xulqdagi  moslik  -  ustanovkalar  birligi,  ehtiyoj  va  qiziqishlar,  yo`nalishlar 

birligi  nazarda  tug`iladi.  Birinchi  xil  moslik  sanoat  korxonalari  xodimlarida  samarali  bo`lsa,  oliygoh 

o`qituvchilari, ijodiy kasb egalarida ijtimoiy psixologik moslikning ahamiyati katta.