Buxoro davlat universiteti ijtimoiy-iqtisodiy fakul

 Sin davri diplomatiyasi davri(eramizdan av 256-206 yillar) 
Qinyazligi  tepasida turgan knyaz In CHjen  boshqa  barcha  knyazliklarni  o’ziga 
buysundirdi  dinastiyasn  hdavri  hamda  butun  Xitoyni  o’z  kokimiyatiga  256—206 
birlashtirib  olgandan  keyin,  Sin  SHi  Xuandi  (eramizdan  av.  246—210  yillar) degan 
unvon  va  nom  oladi.  U  podsholik  qilgan  davrda  yagona  va  markazlashgan  Xitoy 
davlati  tiklanadi.  Ilgarigi  musta  Qil  knyazliklar  o’z  muetaqilliklarini  yuqotadi  lar. 
Yagona  davlat  36  o’lkaga  Bo’linib,  bo’lar  fakat  territog’ialma’mu  riy  o’lkalar 
bo’lib  kis°blanadi.  Butun  kokimiyat  qudratli  mustabid  k5'lida  tuplanib,  u 
mamlakatni  maxkam  uyushgan  amaldorlar  yordamida  boshqaradi.  Xitoyning 
yagona  va  qudratli  markazlashgan  davlat  bo’lib  birlashuvi  ilgarigi  keng  istilochilik 
siyosatini  yana  tiklashga  imkon  beradi,  bu  siyosat  Quldorlik  xujaligi  va  savdosini 
rivojlantirish  uchun  zarur  edi.  Ana  shu  xarbiy  siyosat  natijasida  xozirgi  vaqt  dagi 
Guandun,  Guansi,  Gansu  va  Sichuan  kabi  viloyatlarga  joy  lashgan  qabilalar 
buysundiriladi.  Sin  SHi  Xuandi  davrida  Xitoy  davlati  Xitoyning  o’zi, shu jumladan 
Manchjuriya  va  MurulistoINIng  bir  qismi,  Koreya  va  )hindiXitoy  chegaralarigacha 
bo’lgan  juda  katta  territog’iyani  egallagan  edi.  Kuchmanchi  dasht  qabilalarINIng 
o’zluksiz  xujumlaridan  davlatni  kimoya  qilish  uchun  mashko’r  Buyuk  Xitoy 
devori  ku  rilishi  kengaytiriladi,  bu  devor,  keyinchalik,  kengayib  borayotgan  Xitoy 
davlati  atg’ofida  uch  ming  qilometrdan  ortik  g’ok  masofaga  cho’zilgan  mudofaa 
inshootlarINIng  butun bir sistemasini  tashkil  etadi. 
Markazlashgan  yirik  davlatning  tashkil  topishi  dekkonchilik  kamda  savdoni 
rivojlantirishni  maksad  qilib  qo’ygan  bir  kancha  tadbirlarni  amalga  oshirishga 
imkon  berdi.  Masalan,  Sin  SHi  Xuandi  davrida  sugorish  shoxobchalari  ancha 

---

kenGaytiriladi,  jumladan  kozirgi  SHensi  viloyatida  Qzin  daryosi  bilan  Lo 
daryosINI  birlashtirgan  katta  qanallar  Kazildi.  Bir  kancha  yo’llar  ko’rilishi, 
og’irlik,  o’zunlik  va  Kajm  ulchovlari  yagona  sistemasINIng  joriy  qilINIshi,  shu-
ningdek  yozuvni  reforma  qilish  ichki  va  tashki  savdoni  ri  vojlantirishga  yordam 
bergan edi. 
Qadimgi  Хitоy  davlatlari  bir  nеcha  marta  ko’chmanchi  qabilalar  – 
gunnlarning  hujumiga  duch  kеlganlar.  Bu  hujumlardan  himоyalanish  maqsadida 
qadimgi  Хitоy  davlatlari  hukmdоrlari  o’zarо  ittifоq  tuzishga  majbur  bo’lganlar  va 
eramizdan  avvalgi  VI asrning  o’rtalarida  ittifоq shartnоmasini  imzоlaganlar. 
Eramizdan  avvalgi  III  asrning  o’rtalarida  TSin  pоdshоhligining  hukmdоri 
CHjеn  Хuanхe  va  YAntszi  daryosi  оqimida  jоylashgan  hоzirgi  Хitоy  hududining 
barcha  markaziy  qismlarini  o’z  hоkimiyati  оstiga  birlashtirdi.  «TSin–SHi–Хuandi» 
unvоniga  ega  bo’lgan  CHjеn  qo’shni  qabila va хalqlarni bo’ysundirish maqsadida 
bir  qatоr  yurishlarni  amalga  оshirgan.  Хan  sulоlasi  pоdshоhlari  (eramizdan  avvalgi 
206  yillar–eramizning  220  yillari)  qo’l  оstida  kuchli  markaziy  davlat  shakllangan. 
Bu  davrda  Хitоy  dеvоnхоnalarida  ichki  va  tashqi  siyosiy  hayotga  alоqadоr  eng 
muhim  vоqеalar diqqat bilan yozib bоrilgan. 
Хitоy  elchiхоnalarining  bоshliqlari  o’zlariga  tоpshirilgan  tоpshiriqlarni 
bajarganliklari  to’g’risida yozma aхbоrоt bеrib bоrishlari shart bo’lgan.