Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги якубов Кутфидин Аслиевич, Мирзаев Абдиалим Боймуродович,Бўриев

5.2-расм.Оқизиш тармоқларини механик тозалаш. 
а-тозалаш тасвири; б-ёпиқ ҳолдаги ковш; в-ковш очиқ ҳолда;1-лебедка;2-ковш;3-ахлат 
йиғиш сиғими;4-блок;5-ковш қобиғи;6-ён тахтача; 7-қанотлар;8-уланиш тугуни;9,10-олдинги 
ва орқа чегалар;11-трос йўналиши 

---

144 
Оқизиш тармоқларини гидродинамик услубида тозалаш учун махсус 
машинадан катта босим остида бевосита қувур ичига шланг юборилади (5.3-
расм). Шлангнинг учида реактив қўндиргич ўрнатилган. Қўндиргич тешиклари 
ўққа нисбатан 15—45° бурчак остида бўлиб орқа томонга қаратилган. Отилиб 
чиқаётган кучли оқим шлангни олдинга сўриб боради ва чўкмаларни қўзғатиб 
ҳаракатга келтиради. Шланг пастги қудуқдан туширилади ва ўз реактив кучи 
билан қувур ичига кира бошлайди. Маълум масофа ўтгандан кейин шланг 
тортиб олинади ва яна қўйиб юборилади. Бу операция қувурнинг ичидаги 
чўкмалар тўла тозаламагунча такрорланади. 
 
5.3 -расм.Тармоқларни гидродинамик тозалаш услуби 
Гидродинамик тозалаш услуби самарали, чунки ишларни тўла 
механизациялаштиришга имкон яратади. Арзамас (Россия) коммунал 
машинасозлик заводида 150 мм дан 600 мм гача тармоқларни тозалаш учун 
мўлжалланган бундай қурилмалар ишлаб чиқарилади. Қурилмаларнинг асосий 
техник кўрсатгичлари 5.3- жадвалда келтирилган. 
Гидравлик тозалаш услуби қувурларда мавжуд бўлган оқимларни ювиш 
ва сўриш қувватига ёрдамида амалга оширилади. Қувур ичида тор тирқиш 
ҳосил қилиниб оқимнинг тезлиги оширилади ва чўкмаларни қўзғашга шароит 
яратилади. Оқизиш тармоқларини гидравлик тозалаш учун брезент камера 
билан ўралган резина шари, ёғоч бутун ва ёғоч ковак цилиндрлар ишлатилади. 

---

145 
Бундай анжомлар тросга боғланган ҳолда қувур ичига лебедка ёрдамида 
узатилади.