Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги якубов Кутфидин Аслиевич, Мирзаев Абдиалим Боймуродович,Бўриев

5.1-расм. Оқизиш тармоқларини гидравлик синов усуллари. 

---

132 
а) ўрта қудуқ орқали; б) қўйи қудуқ орқали; 1-тиргак; 2-тиқин; 3-сув сатҳи; 4-
сув сиғими; 5-шланг; 6-шланг учун таянч. 
Гидравлик синов темирбетон иншоотлари ўз мустаҳкамлигини олгандан 
кейин бажарилади. Бу иншоотлар ҳам икки босқичли синовдан ўтказилади, 
биринчи босқичда 1 м сув устуни билан, иккинчисида эса сувнинг лойиҳавий 
сатҳида бир кеча-кундуз давомида синов олиб борилади. Асосий технологик 
кўрсатгичлар билан бир қаторда трасса бўйлаб, объект атрофининг 
ободонлаштириш ишларининг бажарилганлиги ҳам қайд этилади.
Янги қурилган ва тармоққа уланган қувурларнинг чизмалари режага 
туширилиши, техник бўлим ва диспетчерга фойдаланишга берилади. Ҳар бир 
қудуқ, камера ва уларда ўрнатилган қурилмаларга қайд тартиб рақамлари 
берилади. Барча қувурлар учун паспорт юритилиши зарур. 
Айрим синов далолатномалари бўлмаган ёки маълум сабабларга кўра 
синовлар ўтказилмаган пайтларда буюртмачи ташкилот ҳисобидан қўшимча 
синовлар ўтказилиши мумкин. Ишчи комиссияси иншоотларни ишга қабул 
қилиш далолатномаларини имзоланганлиги уларни қабул қилиш тайёрлов 
даврининг якуни ҳисобланади. 
Иншоотларни ишга тушириш даврида барча иншоот, тармоқ, қурилма, 
ускуна, агрегат, механизм ва жихозларни ишлатиш учун лавозим ҳамда 
хавфсизлик техникаси йўриқномалари ишлаб чиқарилиши лозим. Бу 
йўриқномаларда ишчиларнинг ҳуқуқ ва бурчлари, топширилган участкада 
масъулиятлари, бажариладиган ишларнинг кетма-кетлиги, ишга тушириш ва 
ишдан чиқариш тартиблари каби мулохазалар келтирилган бўлиши керак. 
Шунингдек йўриқномаларда фавқулодда ва авария ҳолатларида ходимнинг 
бажарадиган ҳаракатлари кетма-кетлиги белгиланган бўлиши шарт. 
Ўзбекистон Республикаси табиатни мухофаза қилиш қонунлари 
талабларига тўла жавоб берадиган 
оқоваларниоқизиштизимлари
деб аҳоли 
яшаш жойлари, саноат корхоналарида ҳосил бўладиган ҳамда атмосфера 
оқоваларини қабул қилиш, оқиздириш, сақлаш, узатиш, тозалаш, 
зарарсизлантириш ва ҳавзаларга қўшиш ёки такрорий фойдаланиш учун 

---

133 
мўлжалланган мухандислик тармоқлар ва иншоотлар мажмуасига айтилади. 
Тозаланган оқова сувларнинг сифат кўрсатгичлари [21] ва [22] талабларини 
тўлиқ қондириши зарур. Оқоваларни оқизиш ва тозалаш тизимидан 
фойдаланиш хизмати қуйидаги масалаларни ечишга қаратилган бўлиши керак:

оқизиш тармоқлари, тармоқдаги иншоотлари, тозалаш иншоотлари ва 
насос станция ишини узлуксиз равишда, ишончли ва самарали ишлашини 
таъминлаш; 

оқоваларни лойиҳавий кўрсатгичларгача тозалашни таъминлаш; 

барча тизим унсурлари устидан лаборатория ишлаб-чиқариш назоратини 
ўрнатиш; 

оқизиш тизимидаги объектларни қурилиши, капитал таъмирланиши ва 
реконструкцияси ва уларни ишга тушириш устидан техник назорат олиб 
бориш; 

техник ва технологик ҳужжатларни юритиш; 

тизимни истиқболли ривожлантириш режаларини тузиш учун тармоқ 
ишини доимий равишда ўрганиб бориш; 

шаҳар оқизиш тармоқларига қўшиладиган барча оқова сувларни 
назоратини олиб бориш. 
Оқоваларни оқизиш тизими деганда турли тоифадаги оқова оқимларини 
бирлаштириб ёки алоҳида оқиздиришнинг технологик услуби тушинилади. 
Оқизиш тизими техник-иқтисодий ҳисобларга асосланган ҳолда шаҳарни 
ривожланиш истиқболлари, махаллий шарт-шароитлар, мавжуд сув 
хавзаларини мухофаза талабларини инобатга олган ҳолда қабул қилинади. 
Оқиздириш тизимларини ривожланиш тарихида