Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги якубов Кутфидин Аслиевич, Мирзаев Абдиалим Боймуродович,Бўриев

t
давр мобайнида бузилиши пайдо бўлган унсурлар сони. 
Бузилиш 
содир 
бўлиш 
эҳтимолиQ(t)
деб 
маълум 
эксплуатацион 
шароитларда Т давр мобайнида ҳеч бўлмаганидан битта бузилиш рўй бериш 
эҳтимолигига айтилади. Бузилиш ва бузилишсиз ишлаш қарама-қарши 
ходисалар ҳисоблапнади. Бузилиш содир бўлишини эҳтимолини қўйидаги 
айирма ифодалайди: 
 
 
t
P
t
Q


1
. (1.8) 
Бузилиш содир бўлиш эҳтимоли кузатув маълумотлари асосида қуйидаги 
формула ёрдамида ҳисобланади 
 
o
t
N
n
t
Q


. (1.9) 
Бузилиш содир бўлишнингтакрорланишиа(t) 
вақт бирлиги ичида бузилиш 
рўй берган унсурларнинг умумий унсурлар сонининг нисбатига боғлиқ 
 
t
N
n
t
а
t




0
*
, (1.10
)
бу ерда
t
n

- 
t

давр ичида бузилиш рўй берган унсурлар сони; 
t

- 
кузатиш даври
. Кузатув даври 
t

сифатида 
кўп ҳолларда иншоотлар 
учун бир йил, қурилмалар учун бир ой қабул қилинади; насослар учун
t

 = 
500 
соатга тенг.
Сув қабул қилиш иншоотларининг ишончлилиги
. Сув қабул қилиш 
иншоотларининг ишончлилигига таъсир этувчи асосий омиллардан: 
эксплуатация давомийлиги, метеорологик, гидрологик ва гидрогеологик, 
биокимёвий ва механик омилларни келтириш мумкин. 

---

36 
Эксплуатация давомийлиги
– иншоот ва қурилмаларни турли 
юкламаларда ишлаши натижасида ейилиши, занглашга учраши, ва бошқа 
омиллар таъсирида эскиришга учрайди. 
Метеорологик 
кўрсатгичлар
– 
йил 
давомида 
сув 
ва 
ҳаво 
ҳароратларининг, музлаш, сув сатҳи ва сифатининг ўзгаришларида намоён 
булади. 
Гидрологик ва гидрогеологик омиллар
– очиқ ва ер ости манбаларида сув 
сарфи сатҳи ва сифатининг ўзгаришларида, лойқаларнинг оқиб келишлари 
киради. 
Биокимёвий омилларга
– фитопланктон, зоопланктон, балиқ ва жониворлар 
киради. 
Механик омиллар
– қайиқларнинг сузиши, қурилиш машиналарининг 
ҳаракати, чўкмаларнинг ҳаракати ва тупроқларнинг деформациялари киради. 
Сув қабулнинг ишончлилиги манбанинг сув билан таъминланганлиги ва 
иншоот, қурилмаларнинг ишончлилиги билан аниқланади. Манбанинг 
ишончлилиги сувнинг ҳисобли сарфи ва сатҳларининг таъминланганлиги билан 
белгиланади(1.6-жадвал). Бу кўрсатгичлар иншоотлар турига боғлиқ ҳолда 
меъёрланади. Одатда сув таъминоти тизими тоифасига мувофиқ сув қабул 
қилиш иншооти тоифаси олинади.
1.6-жадвал