Самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти

" _________ " sintetik schotining analitik hisob schyotlari bo‘yicha 
aylanma vedomosti 
Obyektlar 
nomi 
O‘lchov 
birligi 
Bahos
i 
Boshlang‘ich 
qoldiq 
Kirim 
Chiqim 
Oxirgi qoldiq 
miqdor
i 
summ
a 
miqdor
i 
summ
a 
miqdor
i 
summ
a 
miqdor
i 
summ
a 

---

42 
5. Buxgalteriya hisobining schyotlar rejasi 
Schyotlar rejasi – 
buxgalteriya hisobi tizimidagi axborotning umumiy tuzilishini, uning xo‘jalik 
mexanizmiga muvofiq holda iqtisodiy tavsifini aniqlab beradi. 
O‘zbekiston Respublikasi Moliya Vazirligining 2002 yil 9 sentyabrdagi 103 - sonli buyrug‘i bilan 
O‘zbekiston Respublikasi buxgalteriya hisobining Milliy standarti (21-BHMS) «Xo‘jalik yurituvchi 
subyektlarning moliyaviy - xo‘jalik faoliyati buxgalteriya hisobi schyotlar rejasi va uni qo‘llash bo‘yicha 
yo‘riqnoma»ni tasdiqladi va u O‘zbekiston Respublikasi Adliya vazirligi tomonidan 2002 yil 23 oktyabrda 
1181-son bilan qayd qilindi. 
Ushbu standart, byudjet muassasalari va banklardan tashqari, mulk shakllaridan qat'iy nazar barcha 
xo‘jalik yurituvchi subyektlar tomonidan 2004 yil 1-yanvardan boshlab ijro etila boshladi. 
Ushbu schyotlar rejasini tizimga keltirilgan schyotlar ro‘yxati deb ta'riflash mumkin. 
Yangi schyotlar rejasi jami bo‘lib 249 ta balansli va 14 ta balansdan tashqari schyotlardan iborat 
bo‘lib, u moliyaviy hisobotlarni tuzishga moslashtirilgan. 
Barcha schyotlar oltita qism bo‘yicha tizimga keltirilgan: 
I.
Uzoq muddatli aktivlar; 
II.
Joriy aktivlar; 
III.
Majburiyatlar; 
IV.
Joriy kapital; 
V.
Moliyaviy natijalarning shakllanishi va ishlatilishi; 
VI.
Balansdan tashqari schyotlar. 
Birinchi to‘rt qism schyotlarining majburiyatlariga asosan moliyaviy hisobotning I-shakliga balans 
tuziladi. Beshinchi qism «Moliyaviy natijalarning shakllanishi va ishlatilishi» schyotlarning 
ma'lumotlariga asosan moliyaviy natijalar to‘g‘risidagi hisobot ( 2- shakl ) tuziladi. 
Schyotlar rejasida barcha schyotlar 9 bo‘limda quyidagi tizimda keltirilib ko‘rsatilgan: 
1-bo‘lim. Asosiy vositalar, nomoddiy va boshqa uzoq muddatli aktivlar; 2-bo‘lim. Tovar-moddiy 
zahiralar; 
3-bo‘lim. Kelgusi davr xarajatlari va muddati uzaytirilgan xarajatlar - joriy 
qismi; 
4-bo‘lim. Olinadigan schyotlar-joriy qismi; 
5-bo‘lim. Pul mablag‘lari, qisqa muddatli investitsiyalar va boshqa joriy aktivlar; 
6-bo‘lim. Joriy majburiyatlar; 
7-bo‘lim. Uzoq muddatli majburiyatlar; 
8-bo‘lim. Kapital, taqsimlanmagan foyda va rezervlar; 
9-bo‘lim. Daromadlar va xarajatlar. 
Birinchidan sakkizinchi bo‘limgacha bo‘lgan schyotlar balans tuzilishiga mos kelsa, 9-bo‘lim 
schyotlari moliyaviy natijalar to‘g‘risidagi hisobot tuzilishiga mos keladi. 
Schyotlar rejasining birinchi qismi bir bo‘lim (1- bo‘lim) dan iborat bo‘lsa, ikkinchi qismi to‘rt 
bo‘lim (2, 3, 4, va 5)lardan, uchinchi qismi ikki (6 va 7) bo‘limlardan, to‘rtinchi qism bir (8-bo‘lim) 
bo‘limdan va beshinchi qism bir (9-bo‘lim) bo‘limdan iborat. 
Yangi schyotlar rejasida schyotlar besh guruhga bo‘lib ko‘rsatilgan. 
Schyotlarni buxgalterlar tomonidan eslab qolishni osonlashtirish va axborotlarni avtomatlashtirish 
zaruriyati schyotlarga nomerlar berkitishni taqozo etadi. Schyotlar rejasidagi schyotlar kodlaridan tashqari 
nomiga ham ega. Schyotning nomi - bu tub ma'noda schyotning o‘zidir. Chunonchi, har bir shaxsning 
familiyasi, uning o‘zini ramzi bo‘lganidek, schyotning nomi o‘zini anglatadi. Schyotlar bilan ish olib 
borganda asosan ularning tayinlanishi va foydalanish tamoyillarini bilish zarur. Hisob subyektlari 
tomonidan qo‘llaniladigan schyotlarning to‘liq ro‘yxati schyotlar rejasidir. Ayrim subyektlar tomonidan 
qo‘llaniladigan schyotlar ro‘yxatida farqlarning mavjudligi ikki xil schyotlar rejasini taqozo etadi: 

---

43 
birinchisi-namunali, qonunchilik bilan belgilangan schyotlar rejasi, ikkinchisi-buxgalteriya hisobining ish 
schyotlar rejasi. Har bir korxona umumiy qonunchilik bilan belgilangan schyotlar rejasiga asosan o‘z ish 
schyotlar rejasini tuzib olishlari kerak. Ish schyotlar rejasida tanlab olingan schyotlar miqdori xo‘jalik 
faoliyati turiga qarab barcha qo‘llaniladigan xo‘jalik muomalalari hisobini ta'minlashi kerak. 
Hisobning barcha subyektlari namunali schyotlar rejasidan foydalanishga majbur. Schyotlar 
rejasida ko‘rsatilmagan schyotlarni qo‘llash faqat O‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi bilan 
kelishilgan holda amalga oshiriladi.