Самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти

ДЕБЕТ (лат. debet - у мажбур)
- бухгалтерия ҳисобининг бир қисми. Актив 
счетларнинг дебетига суммаларнинг кўпайиши ёзилса, пассив счетларда эса, 
сумманинг камайиши ёзилади. Ҳисоблашиш счетларининг дебетида эса, бошқа 
корхона ва шахсларнинг шу корхонага қарзлари акс эттирилади ва дебеторлик 
қарзлари дейилади. Дебет қолдиқлари эса, актив ва актив-пассив счетларда бўлади.
ДЕБИТОРЛАР (лат. debitor - љарздор)
- ушбу субъектга қарздор бўлган 
бошқа корхона, ташкилот, муассаса ёки шахслар бўлиб, улар дебеторлик қарз-ларини 
тўлашлари лозим. 
ДЕКЛАРАЦИЯ
- (лотинчадан, ариза, эълон) Деклорациянинг қуйидаги 
турлари мавжуд. Божхона деклорацияси, алоқа деклорацияси, солиқ деклорацияси ва 
ҳ.к.о. 
-Божхона деклорацияси - бойликлар ва товарларни чегарадан олиб ўтишда 
уларнинг номи, миқдори, баҳоси, ўров тури ва бошқаларни акс эттирган ҳолдаги 
божхонага тақдим этиладиган ариза; 
-Алоқа деклорацияси - хорижга жўнатилаётган пулли ёки қимматли пакетларга 
уларнинг мазмуни ва қиймати акс эттирилиб бириктириладиган алоқа ҳужжати; 
-Солиқ деклорацияси - шахснинг солиқ тўлаш билан боғлиқ даромадлари, мулки 
ва бошқалари ҳажми ҳақидаги аризаси. 
ДЕПОНЕНТ (лат. depono – йиғаман)
-корхона, ташкилот, муассаса ёки 
жисмоний шахснинг корхона, ташкилот, муассасада вақтинча сақлаётган маблағи.
Депонент суммаси ишчи ва хизматчиларни меҳнат ҳақини ўз вақтида 
олинмаган суммаларидир. Меҳнат ҳақини тўлаш учун муддат асосан 3 кун қилиб 
белгиланади. Муддат тугагандан сўнг, олинмаган меҳнат ҳақи суммалари ведомостга 
ёки депонентлар китобига ходимнинг исми, фамилияси, отасининг исми, қабул 

---

413 
рақами, ҳисоб-тўлов қайдномаси рақами ва ой, ҳамда сумма ёзилади ва 
депонентланган деб белгилаб қўйилади. Ўз вақтида тўланмаган пуллар корхонанинг 
банкдаги ҳисоб-китобига қайтарилади.