Самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти

Xorijiy va mahalliy adabiyotlar ro’yxati 
1.
Jo’raev N., Abduvoxidov F., Sotivoldieva D. Moliyaviy va boshqaruv hisobi. 
Darslik (lotin alifbosida). –T.: 2012 y.
2.
Ibragimov A., Ochilov I., Qo’ziev I. Moliyaviy va boshqaruv hisobi –T.: Iqtisod-
moliya. 2008 y.
3.
Wan Madznah Wan Ibrahim, Mohd Rizal Palil “Fundamentals of business 
accounting” Oxford university Press, 2014 
4.
Intermediate Accounting (15th Edition) English, 557 pages, Kieso, Weygandt and 
Warfield, 2013.
5.
Gadoev E. va boshqalar. Buxgalter uchun amaliy qo’llanma: ikki jildlik. Toshkent. 
NORMA-2010.

---

324 
 
13-MAVZU. Moddiy, mehnat haqi va ustama xarajatlar hisobi. Tayyor 
mahsulot va uning sotilishini hisobga olish 
 
 
Topshiriklar variantlari 
Birinchi variant 
-
Xo’jalik yurituvchi sub’ektning faoliyati bo’yicha smeta tuzishning mohiyati, 
ahamiyati va zarurligini tushuntiring. 
-
«Kattik smeta» va «egiluvchan smeta» tushunchalarini yoriting. 
-
Ushbu smetalarni tuzishda qo’yilgan asosiy maqsadlarni tu-shuntiring. 
Ikkinchi variant 
-
«Xarajatlar bilan boshqarish tizimi» atamasini yoriting, ushbu tizimning asosiy 
elementlarini yoriting va tushuntiring. «Xarajatlar bilan boshqarish tizimini» joriy 
qilish natija-sida sub’ekt to’qnashadigan asosiy muammoni ajratib chiqaring. 
Uchinchi variant 
-
«Xarajatlarni nazorat qilish» atamasini yoriting. Kompa-niyadagi ishchilarning soni 
200 odam, ishlab chiqarish hajmi 1.5 mln so’m, mahsulotning turi to’rtta. Ushbu 
sub’ektning maqsadini aniqlang va xarajatlarni nazorat qilish usulini tanlang. Ushbu 
tanlashni asoslang. 
Masala va misollar 
Masala 1.
Quyidagi ma’lumotlarga asoslangan holda: 
a. Ishlab chiqarish hajmi Asosiy ishlab chiqarishdagi ishchilar
100% bo’lsa ning sarflagan ish vaqti 432000 soat. 
v. Erdamchi ishlab chiqarish Asosiy ishlab chiqarishdagi ishchilar- 
ishchilarining mehnat haqi ning 1 soatiga 20 so’m. 
d. Material sarflari Asosiy ishlab chiqarishdagi ishchilar- 
ning 1 soatiga 100 so’m. 
e. Doimiy xarajatlar 70000 so’m. 
g. Ishlab chiqarish hajmi 65% 95% 

---

325 
f. Yarim o’zgaruvchan xarajatlar 60000 75000 
Ishlab chiqarish hajmiga muvofiq ishlab chiqarish bo’limi-ning ustama sarflari bo’yicha 
smeta tuzing. 
a. ishlab chiqarish hajmi 100% 
v. ishlab chiqarish hajmi 75% 
d. ishlab chiqarish hajmi 85%