Самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти

Franko-ombor Mol yetkazib beruvchi. 
Bunda mahsulot ortib jo‘natish bilan bog‘liq bo‘lgan 
barcha harajatlarini Mol yetkazib beruvchi korxona to‘lov-talabnomasiga qo‘shadi (ombordagi ortib 
tushirish ishlarining qiymati temiryul tarifi va etkazib berish harajatlari). 
Franko-stantsiya jo‘natish shunday narxki, 
u Mol yetkazib beruvchi to‘lov-talabnomasining 
summasi, temir yul tarifi va mahsulotni vagonga ortish harajatlari yigindisidan iborat. 

---

201 
Belgilangan stantsiyagacha franko vagon shunday narxki, 
bunda Mol yetkazib beruvchi 
to‘lov talabnomasiga faqat temir yul tarifi summasini qo‘shadi. 
Belgilangan stantsiyagacha franko. 
Bunda jo‘natish bo‘yicha barcha harajatlar temir yul tarifi 
qo‘shilgan holda Mol yetkazib beruvchi tomonidan to‘lanadi. 
Narxning franko ombor haridor turida 
Mol yetkazib beruvchi ko‘rsatilgan harajatlardan 
tashqari haridorning stantsiyadagi ortib tushirish ishlari, uning ombordagi va omboriga etkazib berish 
ishlari bo‘yicha harajatlarni to‘laydi (qoplaydi). Bizning respublikamizda eng keng tarkalgan turi franko 
stantsiya junatish hisoblanadi. 
Xo‘jalik shartnomasi
- bu korxonalarning xo‘jalik munosabatlari urnatish haqidagi 
o‘zaro kelishuvidir. Shartnoma tomonlar majburiyati va xuquqlarini belgilovchi asosiy hujjat 
hisoblanadi. Yuz bergan sharoitni hisobga olib vaqti-vaqti bilan shartnoma shartlari ko‘rib chiqilishi va 
ularga o‘zgartirishlar kiritilishi mumkin. Agar korxona belgilangan nomenklaturadagi mahsulotni 
jo‘natish yuzasidan shartnoma shartlarini buzsa, u holda ushbu korxonaga nisbatan jazo choralari 
qo‘llanadi. Demak shartnoma bilan rasmiylashtirilgan har bir rejali buyurtma korxona xodimlari 
bajarishi shart bo‘lgan qonundir. Bunday tartib ishlab chiqarish samaradorligini oshirish, yuqori ish 
unumdorligiga 
erishishni ta’minlaydi. Belgilangan muddatda mahsulot sotish rejasining 
bajarilmaganligi uchun jarima to‘lash chorasi qo‘llaniladi. Jarima miqdori mahsulot sotish shartlariga 
karab aniqlanadi. Tayyor mahsulotlarni haridorlarga jo‘natish haridor bilan tuzilgan shartnomalar
asosida amalga oshiriladi. Bu shartnomalarda jo‘natiladigan mahsulot muddati, miqdori, qiymati 
va hisob-kitob shartlari keltiriladi. Jo‘natilgan mahsulot schyot-faktura, chiqim hujjati, to‘lov 
talabnomasi va boshqa hujjatlarda rasmiylashtiriladi. Mahsulotlar haridorlarga junatilganida
jo‘natilgan tovar qiymatiga quyidagicha provodka beriladi