Самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти

 
$122400 
Zavodning bevosita mehnat haqi 
$94400 
Zavod nazorati 
$32000 
Zavodning mol-milk solig`I
$2800 
Zavod sug`urtasi 
$2000 
Zavod uskunalari lizingi 
$9600 
Zavodning bilvosita materiallari 
$4800 
Zavod binosining eskirishi
$8000 
Bevosita materiallar
$75200 
Zavod mishiy xizmati (70%x16000)
$11200 
Ishlab chiqarish harajatlari 
 
 
 
 
$240000 
iii)Zavodning bevosita mehnat haqi
$94400 
Xom-ashyo 
$75200 
Bevosita harajatlar
 
 
 
 
$169600 
 
Reklama 
$40000 
Zavod nazorati 
$32000 
Zavodning mulk solig`i 
$2800 
Savdo ustamasi 
$40000 
Zavod sug`urtasi 
$2000 
Offis jihozlari eskirishi 
$3200 
Zavod uskunalari lizingi 
$9600 
Zavodning bilvosita materiallari 
$4800 
Zavod binosining eskirishi
$8000 

---

176 
Offis ta`minoti 
$2400 
Ma`muriy ishchilar ish haqi
$32000 
Maishiy xizmat 
$16000 
Bilvosita harajatlar
 
 
 
 
$192800 
b)
i) Zavodning bevosita mehnat haqi
$94400 
Xom-ashyo 
$75200 
Dastlabki harajatlar
 
 
 
 
$169600 
ii) Zavod nazorati 
$32000 
Zavodning mulk solig`I 
$2800 
Zavod sug`urtasi 
$2000 
Zavod uskunalarining lizingi
$9600 
Zavodning bilvosita materiallari 
$4800 
Zavod binosining eskirishi
$8000 
Zavod maishiy xizmati 
(70%x16000)
$11200 
Zavodning yuqori harajatlari 
 
 
 
 
$70400 
iii)Zavodning bevosita mehnat haqi
$94400 
Zavodning yuqori harajatlari
$70400 
Konversion harajat
 
 
 
 
$164800 
iv)dastlabki harajat
$169600 
Zavodning yuqori harajatlari
$70400 
Ishlab chiqarish harajatlari/mahsulot harajatlai
$240000 
 
9.Korxonaning ishlab chiqarish xarajatlari 
 
Hozirgi paytda turli-tuman mulk shakllari paydo bo‘lmoqda, davlat mulki xususiylashtirilmokda, 
xissadorlik jamiyatlari hamkorligidagi korxonalar, kichik korxonalar vujudga kelmokda. Shu kabi 
jamiyatimizdagi o‘zgarishlar, faoliyatlar tubida bir maqsad turibdi, bu - foyda olish. Tabiiyki, har bir 
korxona foyda olishni ko‘paytirish yullarin izlab topishga xarakat qiladi. Foydani kanday bo‘lishiga esa 
xarajatlar hajmi bevosit ta’sir ko‘rsatadi. Shuning uchun xarajatlarni hisobga olish hamda mahsulot 
tannarxin kalkulyatsiya qilish korxona moddiy resurslari va boshqa xarajatlari ustidan kanda nazorat 
urnatishga yordam beradi. 
Korxonaning ishlab chiqarish xarajatlari 
deb, mahsulotni ishlab chiqarish bila bog‘liq 
xarajatlarga aytiladi. Ularga xom-ashyo, material, yokilg‘i, amortizatsiya ajratma ishchi-xizmatchilarga 
ish haqi va mahsulot ishlab chiqarish bilan bog‘liq boshqa xarajatlar kiradi. Agar bir xil mahsulot ishlab 
chiqarish bilan bog‘liq xarajatlarning jam summasini ishlab chiqarilgan mahsulot soniga taqsimlasak 
ishlab chiqarilgan bir birlik mahsulotning tannarxini topamiz. 
Tannarx ko‘rsatkichi 
korxona faoliyatida 
muhim sif; ko‘rsatkichlaridan biri hisoblanadi. U kancha past bo‘lsa, ishlab chiqarish rentabelligi 
shuncha yuqori bo‘ladi. Tannarxga korxonaning hamma xarajatlari qo‘shilmaydi, ba’zi xarajatlari 
boshqa manbalar hisobidan qoplanadi. Masalan, foyda hisobidan dsh xarajatlari qoplanadi. 
Mahsulot ishlab chiqarish xarajatlari xarajat kalkulyatsiya moddal ari bo‘yicha ishlab chiqarish 
turlari, xarajatlarning vujudga kelish joylari, mahsulot turlari buyi buxgalteriya hisobida aks ettiriladi. 
Xarajatlarni hisobga olish hamda mahsulot tannarxini kalkulyatsiya qilishdan asosiy maqsad ishlab 
chiqarish va sotish bilan bog‘liq xarajatlarni o‘z vaqtida, to‘laligicha va haqkoniy aniqlash, shu bilan 
birga ayrim mahsulotlarning haqikiy tannarxini hisoblashish hamda korxona resurslari va pul 
mablag‘laripi ishplatilishi ustidan nazoratni o‘rnatishdir. 

---

177 
Mustaqillik yillarida mamlakatimizda buxgalteriya hisobi islohotini amalga oshirish eng 
asosiy masalalar bo‘yicha o‘zgarishlar bo‘lishiga olib keldi. Avval 1992