Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vaziri mirzo ulugʻbek nomidagi oʻzbekiston milliy universiteti

174 Stsientizm 

 
ya‘ni fan mavjud barcha ijtimoiy muammolarni hal 
etishi mumkinligini ilm-fan taraqqiyotining doimiy 
ijobiyligini asoslovchi falsafiy dunyoqarash. Stsientizm 
gʻoyalari, neopozitivizm, texnologik determinizm kabi 
ta‘limotlarning asosini tashkil etadi. 
175 Substantsiya 

 
moddiy asos, mohiyat. Harakat. 
176 Sunna 

 
hadislar majmui boʻlib, Qur‘ondan keyin turadi va uni 
toʻldiradi. Unda Muhammad paygʻambarning soʻzlari, 
hatti-harakatlari naqllar va hadis shaklida jamlangan. 
177 Sxolastika 

 
soʻzi yunoncha «sxola»dan («sxola») olingan boʻlib, 
«oʻqish joyi», ―maktab» ma‘nolarini anglatadi. Buyuk 
Karl saroyida oʻqituvchilik qilganlarni, yoki umuman 
saroy maktabidagi oʻqituvchilarni sxolastlar deb 
ataganlar. Shuningdek, dinni oʻrganishda falsafani 
tatbiq qilgan oʻrta asr olimlarini ham sxolastlar deb 
ataganlar. Sxolastikani ma‘lum darajada ilohiyotni aqlga 
moslashtirish, dinni tafakkur yordamida quvvatlashga 
boʻlgan intilish deb ham baholash mumkin.
Sh 
178 Shakl 

 
sistemani tashkil qilgan elementlarning strukturaviy 
bogʻlanishlari, 
aloqadorliklari, 
munosabatlarining 
ifodalanishidir. 
Hozirgacha 
falsafiy 
adabiyotlarda 
mazmun va shakl oʻrtasidagi bogʻlanishlarni bir-biridan 
ajratib tahlil qilish an‘anaviy xarakterga ega. Ya‘ni, 
mazmunning oʻzgarishi shaklning oʻzgarishiga olib 

---

599 
keladi, degan xulosa ustuvor boʻlgan.
179 Shariat 

 
islomdagi diniy huquq sistemasi. Qur‘on va sunnadan 
keyingi muhim manba. Shariat (toʻgʻri yoʻl, ilohiy yoʻl 
demakdir) — islomda huquqiy, axloqiy me‘yor va 
amaliy talablar tizimi. Islomdagi asosiy yoʻnalishlar — 
sunniylik, shialik va xorijiylik. Ular diniy ta‘limot, 
marosimchilik, 
axloqiy-huquqiy 
me‘yorlarga oid 
masalalarda oʻzaro farqlanib turadi. Qur‘on va 
hadislarda islomiy ta‘limotning asosi bayon qilingan.