1-Kompyuter tizimlarining tuzilish turlari(23-36). docx

3. Kompyuter dasturiy ta’minoti
Tizim dasturlari
- bu kompyuterning texnik vositalari va amaliy dasturlarini
boshqarish uchun mo'ljallangan kompyuter dasturlarining bir turi (MacOS, Android,
Microsoft Windows va b.).
Amaliy dasturlar
- bu oxirgi foydalanuvchilar uchun mo’ljallangan dastur yoki
dasturlar guruhi (word, excel, chrome, skype va b.).
Yordamchi (utilitalar) dasturlar
- bu kompyuterni tahlil qilish, sozlash,
optimallashtirish yoki texnik xizmat ko’rsatishda yordam beradigan dastur (diskni
birlashtirish, antivirus dasturlari, disklarni tozalash vositalari, fayl menejeri, fayllarni
siqish va b.).
Kompyuter xavfsizligi
– qo’shimcha kirish, yangi parollar, antivirus dasturlari,
shifrlash, xavfsizlik devorlari, internetga kirishni nazorat qilish dasturlari.

---

31
1.1.8-rasm. Kompyuter dasturiy ta’minoti
Amaliy dasturiy ta’minot-
bu foydalanuvchilarga aniq muammolarni hal
qilishda yordam beradi. Ko’pgina hollarda, dasturiy ta’minot kompyuterning qattiq
diskida joylashadi. Shuningdek, dasturiy ta’minot CD, DVD va flesh-xotirada yoki
boshqa saqlash qurilmalarida saqlanishi mumkin.
1.1.9-rasm. Amaliy dasturiy ta’minot
4. Protsessorda buyruqlar bajarish tartibi
Protsessor har bir buyruqni bir nechta qadamlarda bajaradi. Quyidagilar
buyruqni bajarish qadamlari hisoblanadi:
1) Xotiradan keyingi buyruqni chaqiradi va buyruqlar registriga joylaydi;
2) Keyingi buyruqni ko`rsatish uchun buyruqlar hisoblagichi holatini o`zgartiradi;
3) Chaqirilgan buyruqning tipini aniqlaydi;
4) Agar buyruq xotiradagi so`z (word)dan foydalanayotgan bo`lsa, u so`zning
qayerda joylashganini aniqlaydi;
5) Zarurat bo`lsa bu so`zni markaziy protsessorning registriga o`tkazadi;

---

32
6) Buyruqni bajaradi;
7) Keyingi buyruqni bajarish uchun 1-qadamga o`tadi.
Yuqorida sanab o`tilgan qadamlar (tanlash – dekodlash - bajarish) barcha
kompyuterlarning asosiy vazifasi hisoblanadi.
Markaziy protsessorning ishlashini (qadamlar) dastur ko`rinishida tasvirlash
mumkin.Tasvirlanayotgan kompyuterda ikkita registr mavjud: keyingi buyruqlar
manziliga ega bo`lgan