Зиѐвуддин Раҳим, Одилхон қори Юнусхон ўғли

“Махфий 
(яъни, бировга билдирмай берилган)
 садақа Парвардигор ғазабини сўндиради”.
Аллоҳ таоло солиҳ амалларни риѐсиз, ихлос билан амалга оширилишини хоҳлайди. Садақа махфий 
ѐки ошкора берилиши ҳаммага маълум. Лекин одамлар кўзига кўрсатмай, яширинча берган афзал. Аллоҳ 
таоло айтади: 
“Агар садақаларни ошкор ҳолда берсангиз, яхши. Агар махфий қилиб фақирларга 
берсангиз – бу ўзингиз учун янада яхшироқдир. Қилган гуноҳларингизга каффорат бўлади. Аллоҳ 
қилаѐтган амалларингиздан Хабардордир”
(“Бақара” сураси, 271-оят). 
Демак, ҳеч кимга билдирмасдан берилган садақа бандадан Аллоҳнинг ғазабини қайтаради. 
Шунингдек, ўнг қўли берганини чап қўли билмайдиган ихлосли банда қиѐмат куни Аллоҳ Арши соясидан 
жой олади. 
“Файзул қодир” китобида юқоридаги ҳадис: “Ихлос нури, эҳсон мартабаси Аллоҳнинг ғазабини 
сўндиради”, деб изоҳланган. 
Баъзи донишмандлар шундай дейишган: “Агар яхшилик қилсанг, уни беркит. Агар сенга яхшилик 
қилинса, уни ошкор эт. Кибрланиб кетмаслик учун амалингни кичик сана. Ғурурга, хотиржамликка 
берилмаслик учун амалларингни кам, нуқсонли бил”. 
“Силаи раҳм умрни узайтиради, камбағалликни кетказади”.
Абдуллоҳ ибн Умар розияллоҳу анҳу айтади: “Ким Раббидан қўрқса, силаи раҳм қилса, умри 
узайтирилади, бойлиги кўпайтирилади, аҳли-оиласи уни яхши кўради” (Бухорий “Ал-адабул муфрад”да 
ривоят қилган). 
Силаи раҳм умрни узайтирар, мол-дунѐга барака киритар экан, “Қариндошлар билан яхши 
муносабатда бўлиш фақат моддий ҳолатга боғлиқми?” деган савол туғилади. 
Силаи раҳм деганда қариндошларга моддий, маънавий томондан яхшилик қилиш, ѐмонликни 
қайтариш тушунилади. Бу, бойлик ѐки бошқа нарса билан қилиниши мумкин. Шу маънода Ибн Абу Жамра 
12
Бу ривоятни Жалолиддин Суютий “Жомеул аҳодис”да, Муттақий Ҳиндий “Канзул уммол”дан келтирган. Табароний 
“Авсат” китобида мазкур ҳадис ортидан “Лаа ҳавла ва лаа қуввата иллаа биллааҳни кўп айт, чунки у жаннат хазиналаридан 
биридир. Унда ҳар қандай касаллик шифоси бор. (Ўша касалликларнинг) энг кичиги ғам-ташвишдир”, жумласини зиѐда қилган 
(Ҳайсамий, “Мажмауз завоид”). 
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

22 
айтади: “Силаи раҳм мол билан, ҳожатларини раво қилиш билан, зарарни кетказиш, очиқ чеҳра ила 
юзланиш ѐки дуо қилиш билан бўлади” (Фазл Илоҳий, “Мафотиҳур ризқ”). 
Мана шу гап силаи раҳм моҳиятини очиб беради. Баъзилар ўйлаганидек, қариндошлар билан яхши 
муносабатда бўлиш фақат пулга боғлиқмас. Агар шароити кўтарса, уларга моддий йўл билан кўпроқ 
яхшилик қилгани афзал. Аммо иқтисодий етишмовчиликни баҳона қилиб, бир-бирлари билан борди-келди 
қилмай қўйиш дуруст эмас. Чунки қариндошларга яхшилик қилиш йўллари кўп. Ҳатто ҳеч қанақа ѐрдам 
бериш имкони топилмаган тақдирда ҳақларига дуо қилиб қўйсангиз ҳам бўлади. Агар уларга моддий 
тарафдан ѐрдамлашсангиз, яна ҳақларига дуо ҳам қилиб қўйсангиз, нур устига нур бўлади. 
ػػَع
ْن 
َعػػِل
ى 
َر
ػػِض
َي 
ُللها
َع
ػػْن ُو 
ػػَع
ْن 
ػػَّنلا
ِّْبِ 
ػػَص 
َّل
ُللها ى
َع َل
ػػْي ِو 
َوػػَس
َّل َم 
ػػَقا
َؿ
: