Sportda matematika

 
Dars o‘tish natijasida qanday ko‘nikmalarga ega bo‘lish lozim: 
1.
Qobiklari ajratilgan bosh miya preparatida yarim sharlarni, qadoqsimon tanani, yon 
qorinchalarni ko‘rsatish. 
2.
Bosh miya yarim sharlarning pallalarini bir-biridan ajratish uchun asosiy egatni nomini va 
joylashuvini ko‘rsatish. 
3.
Peshona, tepa, chakka va ensa pallalardagi asosiy egat va pushtalarni nomini aytish va 
ko‘rsatish. 
4.
Markaziy nerv tizimi bo‘yicha elektrlashgan stendda assotsiativ, komissurlar va proeksion 
o‘tkazuvchi yo‘llarni ko‘rsata bilish 
Mashg‘ulotning
 
mazmuni
 
Qobiklari ajratilgan yaxlit bosh miya preparatida yaqqol chap va o‘ng yarim sharlar ko‘rinadi. 
Chuqurroqda ikkita yarim sharni bir-biri bilan bog’lovchi oqish rangdagi qadoqsimon tana 
ifodalanadi. Xar bir yarim sharning ustki – lateral, medial va pastki yuzalarida ko‘p sonda pushtalar 
va egatlar aniqlanadi. O‘chta asosiy egat xar bir yarim sharni pallalarga ajratadi. Markaziy egatdan 
old tomonda peshona palla, orqa tomondan esa tepva palla joylashadi. Lateral (yon) egat ostida 
chakka palla va tepa-ensa egat ostida ensa palla joylashadi. Agar lateral egat tubi ochilsa, beshinchi 
palla – orolchani ko‘rish xam mumkin. Xar bir pallaning satxida o‘ziga xos pushta va egatlar 
joylashgan. 
Peshona pallada
markaziy egat bilan markaziy egat oldi o‘rtasida oldingi markaziy pushta 
yotadi. Gorizontal xolda joylashgan ustki va ostki peshona egatlari xam yaxshi ko‘rinadi.
Chakka palla
yuzasida uchta ko‘ndalang egat – yukori chakka egati, o‘rta chakka egat va pastki 
chakka egati aniklanadi. 
Tepa palla
old tomondan markaziy egat, orka tomondan tepa-ensa egat va pastki tomondan yon egat 
vositasida kolgan pallalarda chegaralanib turadi. Tepa palla markaziy orka egati markaziy egatning 
orka tomonida joylashadi. Markaziy orka egatning orkasida markaziy orka pushtasi joylashadi.
Ensa pallaning
tashki yuzasidagi egatlar bilan pushtalar soni va yo‘nalishi doimiy emas. 
Bosh miyaning saggital kesmasida kadoksimon tanani shaklini, yon korinchani medial devorini, 
tepa-ensa egatini aniq ko‘rish mumkin.
Peshona pallaning pastki yuzasida xid biluvchi egatni aniklash mumkin. Bu erda xid biluvchi 
piyozcha, xid biluvchi yo‘llar xa joylashadi.
Oxirgi miya kul rang modda va oq moddadan iborat. Kul rang modda tashqaridan joylashib, miya 
po‘stlogini xosil qiladi
. 

---

355 
Oxirgi miya po‘stlogining satxi 1800-2200 kv. santimetrga teng bo‘lib, 14-16 mlr. Nerv 
xudayralaridan iborat. Miya po‘stlogidan tayyorlangan preparat mikroskop ostida tekshirilganda 
nerv xujayralari 6 qavat bo‘lib joylashganligi ko‘rinadi.
1.
Molekulyar qavat – miyaning tashqi qavati bo‘lib, asosan mayda gliya xujayralaridan iborat. 
2.
Tashki donador qavat – bu qavat donador kichik piramidal xujayralaridan iborat. 
3.
Piramidal qavat – turli xajmli piramidal xujayralardan tashkil topgan. 
4.
Ichki donador qavat – bu qavatda mayda yumaloq yoki poligonal xujayralar joylashgan. 
5.
Yirik piramidal xujayralar qavati – gigant piramida Bets xujayralaridan iborat. 
6.
Polimorf xujayralar qavati xar xil shaklga ega bo‘lgan mayda xujayralardan tashkil topgan.