Sportda matematika

Qism: Osteosindesmologiya 
Mashg‘ulot № 5 
Mavzu
: 
 “Kalla suyagi miya va yuz qismlarining tuzilishi va birikishi”
 
 
 
O‘kuv mashg‘ulotining maksadi: 
1.
Kalla suyagi miya kismining suyaklari. 
2.
Kalla suyagi yuz qismining suyaklari. 
3.
Kalla suyagini butuniga va miya qismining asosini urganish. 
4.
Sportchilarning sport bilan shugullanish jarayonida bosh suyaklarida o‘zgarish xarakatlarini 
ko‘rish. 
Mashg‘ulot o‘tkazish natijasida talabalar quyidagilarni bilishi kerak: 
1.
Kalla suyagining rivojlanishi. 
2.
Miya qismining suyaklari. 
3.
Yuz qismining suyaklari. 
4.
Kuz chuqurchalari, og‘iz va burun bushlig‘ini tuzilishi. 
5.
Kallaning yoshga karab o‘zgarishi. 
Dars o‘tish natijasida qanday ko‘nikmalarga ega bo‘lish lozim: 
1.
Bosh suyagining miya va yuz qismlarini to‘g‘ri aniqlash. 
2.
Bosh suyagining miya va yuz qismlarini suyaklarini to‘g‘ri aytish va ko‘rsatish. 
3.
Bosh suyagining o‘ng va chap juft qismlarini bir-biridan farqlash. 

---

275 
4.
Kallaning bo‘lak suyaklarini to‘g‘ri joyiga ko‘yish. 
 
 Mashg‘ulotning mazmuni. 
Ensa suyagi
qismlarini aniqlashda asosiy orientir – bu katta ensa teshigidir. Katta ensa teshigidan 
yuqorida palla qismi joylashgan, yon tomonlarida, ikki yon qismlari va old tomonda ensa suyagini 
tanasi joylashgan.
Yon qismlarining pastki yuzasida ensa suyagining – bo‘yinning brinchi umurtqasi bilan birikishi 
uchun xizmat qiladigan ikkita bo‘g‘im dungligi bor. 
(rasm 1)
Ensa suyagi palla kismining ichki yuzasida bo‘yiga va eniga ketgan egatlar bo‘lib, bulardan vena 
kon tomirlari joylashadi va miya kobig‘i birikadi. Tashqi yuzasida esa tashqi dungcha va gadir-
budurliklar bo‘ladi. 
Ensa suyagining tashki tomonida bo‘yin va kalla muskuli birikadigan g‘adir-budurliklar bor. Bu 
suyakning asos kismi asosiy suyakning tanasi bilan birikib ketgan. 
Tepa suyagi
–
juft suyak bo‘lib, tashqi yuzasi bo‘rtib chiqqan to‘rtburchakli plastinkadir. Uning 
to‘rtta tomoni va to‘rtta burchagi bor. O‘ng va chap tepa suyaklar o‘rta chiziq, bo‘yicha bir-biri 
bilan sagittal deb atalgan deb tishli chok yordamida birikadi. Suyakning tashqi sirtida dunglik-tepa 
burtig‘i va chakkaning ikkita yoysimon chiziqlari bor. 
Miyaga qaragan ichki yuzasida arteriya egatlari, ikki tepa suyak o‘rtasidagi chizikda esa peshona va 
ensa suyaklari tomon yo‘naluvchi sagittal egat xosil bo‘ladi.