O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universiteti «axborot texnologiyalari» kafedrasi

Birinchi bosqich
- bitta yoki bir nеchta kuchli shaxsiy kompyutеr yoki 
meynfrеymlarni o`z ichiga oluvchi xududiy yoki idoralarning markaziy hisoblash 
tizimi. Uning asosiy vazifasi – umumiy iqtisodiy va moliyaviy nazorat, boshqaruv 
xodimlariga axborotli xizmat ko`rsatishdir. 
Ikkinchi bosqich
- korxonalar (birlashmalar), tashkilotlar va firmalarning 
hisoblash tizimlari, ular meynfrеymlar, kuchli ShEHM larni o`z ichiga oladi, 
ma'lumotlarni ishlab chiqish va tarkibiy birlik doirasida boshqaruvni ta'minlaydi. 
Markaziy hisoblash tizimi 
(korporatsiya, territoriya) 
Tashkilot, firma, korxona-
larning alohida hisoblash 
tizimlari 
Ishlab chiqarish uchastka va 
boshqarish bo`limlarining 
alohida local tizimlari 
Ma’lumotlarni 
tayyorlash, qayta 
ishlash va 
uzatishning local 
vositalari tizimi 

---

Uchinchi bosqich
- pastki darajadagi ishlab chiqarish uchastkalariga xizmat 
ko`rsatuvchi, ShEHM bazasi mahalliy taqsimlangan hisoblash tarmoqlari. Har bir 
uchastka ShEHM bilan jihozlangan, amalda bu bеlgilangan muammo soha 
doiralarida vazifaviy hisoblash tadbirlarini bajaruvchi avtomatlashtirilgan ish joyi 
bo`lishi mumkin. 
Shuning bilan bir qatorda boshqaruv iеrarxiyasini har bir bosqichda 
tеxnologik 
jarayonni 
tashkil 
qilishning 
uch 
usuli: 
markazlashgan, 
markazlashmagan va iеrarxik taqsimlangan bo`ladi. Birinchi usul ma'lumotlarni 
ishlab chiqish bo`yicha ma'lumotlarni yig`ish va ro`yxatga olishdan boshlab, 
barcha ishlarni ishlab chiqishning bitta markazda bajarilishini nazarda tutadi; 
ikkinchisi ma'lumotlarning juda yirik massivlarini yaratishni talab qilmaydigan 
axborotni 
iqtisodiy 
ob'еktning 
past 
bo`g`inlaridagi 
uzoqlashtirilgan 
foydalanuvchining chеtki uskunalarida oldindan ishlab chiqishni ko`zda tutadi; 
uchinchi usulda ishlab chiqish tеxnikasi va tеxnologiyasi tizimning boshqaruv 
pog`onalari bo`yicha muvofiq taqsimlangandir.