1-laboratoriya ishi minerallar haqida tushuncha. Moos shkalasi 1

 
 
8.
Topaz - Al
2
[SiO
4
][F,OH]
2
. Uning kristalli 
kvarsda tirnash izi qoldiradi. Ko`p qismi och 
sariq, sariq, somonsimon-sariq, moviysimon, 
binafsha, yashil, pushti, kam hollarda qizil rangli.
 
 
9.
Korund - A1
2
0
3
. Uning yuqori qattiqligi 
abraziv material sifatida foydalanishga imkon 
beradi. Qimmatbaho xillari rubin - qizil rangli, 
sapfir - ko`k rangli.
 
10.
Olmos - S. U barcha ma’lum bo`lgan 
minerallarning eng qattig`i hisoblanadi. Olmos 
kovalent bog`lanishga ega bo`lgan uglerod 
atomlaridan tuzilgan va uch o`lchamli struktura 
hosil qiladi.
 
1.3-rasm. Moos qattiqlik shkalasida minerallarning joylashishi 
 
Qattiqlikni aniqlash tirnab ko`rish orqali amalga oshiriladi va 
tekshirilayotgan namunada tirnash izi qoldiruvchi mineral - shkalada mos 
keladigan etalonning tartib raqami bilan ifodalanadi. Shunday qilib 
aniqlanayotgan mineralning taxminiy qattiqligi topiladi. 
4. Ishni bajarish tartibi 
 
Minerallarni o’rganishda ularning qattiqligi aniqlanadi va undan so’ng 
boshqa fizik xususiyatlari aniqlanadi: rangi, yaltiroqligi, ulanish tekisligi, siniq 
parchalari. Mineral nomi, kimyoviy ifodasi va sinfi, hamda xos xususiyatlari 
o’qituvchi tomonidan ko’rsatiladi. Barcha ma'lumotlar daftarda jadval 

---

ko’rinishida qayd etiladi. Minerallarni qayd etish namunasi 2-jadvalda 
ko’rsatilgan. 
5. Laboratoriya ishi bo`yicha natijalar va xulosalar 
 
Ish tugashi bilan talaba daftarni o’qituvchiga topshiradi va o’qituvchi 
tomonidan belgilangan biror mineralni ta'riflab beradi. 
6. Nazorat savollari 
1.
Mineral nima? 
2.
Minerallning qattiqligi qanday aniqlanadi? 
3.
Moos shkalasini ta'riflab bering?