Ekspluatatsiyasi instituti

3.2. Yo‘l-transport hodisalari tahlili uslublari 
YTH kelib chikish sabablarini o‘rganish va tahlil qilishning asosan ikkita 
uslublari bor: bir qancha YTH ni to‘plamini birgalikda va har bir sodir bo‘lgan 
YTH ni aloxida tahlil qilish uslublari[18]. 
Birinchi uslubda ko‘plab YTH lari matematik statistika aparati yordamida 
tahlil qilinadi va ularning asosiy qonuniyatlari, sabablari va xolati oldindan 
aniqlanadi. Masalan, ko‘rilayotgan davr oralig‘ida YTH ning necha foizi transport 
vositalarining konstruksiyasidagi kamchiliklar, texnik nosozliklar, haydovchi va 
piyodalarning harakat xavfsizligi bo‘yicha qonun me’yorlarini buzilishlari yoki 
yo‘l sharoitini belgilangan talablarga javob bermasligi oqibatida sodir etilgani. Bu 
uslub yordamida YTH sonining o‘zgarishini bashorat qilish, ularni keltirib 
chiqargan omillar orasidagi bog‘liqlikni va boshqa ko‘rsatkichlarni aniqlash 
mumkin. 
Bunday tahlil Respublika, viloyat, shahar yoki korxonalar miqyosida sodir 
etilgan YTH ni bir-biri bilan solishtirish, ularni keltirib chiqargan sabablarini 
aniqlash va bartaraf etish chora-tadbirlarini ishlab chiqish hamda tadbirlarning 
samaradorligini baholash uchun xizmat qiladi. 
Ayni damda birinchi uslubni [12,15] maqsad va vazifalariga qarab YTHni tahlil 
qilishning 
miqdoriy
, 
sifat
va 
topografik
usullariga ajratiladi.. YTHni miqdoriy usul 
bilan tahlil qilishda halokatlarning absolyut, nisbiy va solishtirma ko‘rsatkichlari 
o‘rganiladi. 
Halokatlarning absolyut ko‘rsatkichlariga
quyidagilar misol bo‘ladi: 
YTHning umumiy (yillik, oylik, choraklik) soni; YTHda jarohat olganlar (halok 

---

36 
bo‘lganlar) soni; jarohat olganlarning yoki halok bo‘lganlarning yoshiga, kasbiga 
qarab YTHdagi soni; haydovchilarning aybi bilan o‘lganlar, jarohat olganlar soni; 
avtomobil yoki ular holatining nosozligi bilan bo‘lgan YTH soni va h.k.