Q. X. Azizov avtomobil yo‘llarida harakat xavfsizligini ta’minlash

Ajratuvchi tasma yordamida
alohida yo‘nalishlar bo‘yicha yo‘l qatnov 
qismini bitta yaxlit yo‘l poyida joylashtirish, masalan, Toshkent-Termiz yo‘lining 
Jizzaxgacha bo‘lgan bo‘lagida, THAY, Kiev-Barispol, Moskva-Domodedova va 
h.k.
2. Yo‘nalishlar bo‘yicha qatnov qismini 
alohida yo‘l poyida joylashtirish,
masalan, Toshkent-Chimkent yo‘lida va ko‘pchilik chet el yo‘llarida.
3. Ko‘rinishi ta’minlanmagan radiusi kichik egriliklarda yo‘nalishlar 
bo‘yicha 
ajratuvchi xavfsizlik orolchalarini
o‘rnatish (Toshkent-Dushanba 
yo‘lining Sirdaryogacha bo‘lgan egri uchastkalarida Toshkent-Qo‘qon, Kushka-
Xirot yo‘llarida). 
4. Aholi yashaydigan joylardagi parallel ko‘chalarda 
bir tomonlama 
harakatni tashkil qilish
. 
5. Chorrahada kesishadigan 
yo‘llarni har xil sathda joylashtirish.
6. Bir sathda joylashgan chorrahalarda chapga buriladigan avtomobillar 
kutib turishi uchun xavfsizlik orolchalari (yo‘l belgi chizig‘i orqali) yordamida 
kutish tasmalarini ajratish
. 
Harakatni tashkil qilish uchun qaysi bir usuldan foydalanishdan qat’iy nazar, 
yo‘l belgilari, yo‘l belgi chiziqlari, yo‘l to‘siqlari va avtomatik boshqarish 
texnika vositalaridan foydalanish lozim bo‘ladi. Ko‘rsatilgan usullardan va 
texnik vositalaridan foydalanib, u yoki bu yo‘l uchastkasida harakatni tashkil 

---

72 
qilish natijasida harakat tezligini, o‘tkazish qobiliyatini oshirish va xavfsizlikni 
ta’minlash mumkin. 
Harakatni tashkil qilishda bajariladigan ishlar
quyidagi talablarni 
qondirishi kerak: 
a) harakat tezligining yo‘l uchastkalari bo‘ylab asta-sekin o‘zgarishi; 
b) haydovchiga sutkaning har qanday vaqtida harakatlanishi uchun yo‘lning 
oldingi uchastkalari yo‘nalishi aniq va ravshan bo‘lishi; 
v) transport vositalarining tez va xavfsiz harakatlanishi; 
g) transport vositalarini maksimal darajada o‘tkazish; 
d) ekologik jihatidan qulay bo‘lishi; 
ye) piyodalarning qulay va xavfsiz harakatlanishi; 
j) iqtisodiy jihatdan tejamkor bo‘lishi. 
Og‘ir yo‘l sharoitiga quyidagi yo‘l bo‘laklari kiradi: 
-
chorraha va yo‘lning to‘xtash joylari; 
-
rejadagi kichik radiusli egriliklar; 
-
tik ko‘tarilish va tushish joylari; 
-
ko‘rinish ta’minlanmagan uchastkalar; 
-
aholi yashaydigan joylar; 
-
Avtomobil-traktor harakati kuzatiladigan uchastkalar; 
-
tor ko‘priklar, yo‘l o‘tkazgichlar, estakadalar mavjud joylar. 
Bunday og‘ir yo‘l sharoitlarida quyidagi tamoyillarga asosan harakat tashkil 
qilinadi: 
1. Yo‘l sharoitiga va transport vositalarining harakat rejimiga asosan yo‘l 
belgilarini, yo‘l belgi chiziqlarini, yo‘l to‘siqlarini va yo‘naltiruvchi qurilmalarni 
o‘rnatish. 
2. Planirovkani o‘zgartirish. 
3. 
Avtomatlashtirilgan 
boshqarishga 
o‘tish (yashil to‘lqin bilan 
boshqariladigan svetofor ob’ektlarini o‘rnatish, boshqarishni muvofiqlashtirish va 
boshqalar). 
4. Ba’zi bir uchastkalarda tig‘iz soatlarda harakat miqdorini kamaytirish. 
5. Bir tomonlama harakatni tashkil qilish. 
6. Jamoat va yuk tashuvchi Avtomobillarning optimal marshrutini tuzish. 
7. Haydovchilar yo‘lning oldingi uchastkalarini ko‘rishlarini yaxshilash. 
8. Qo‘shimcha tasma belgilash. 
9. Ba’zi bir transport vositalarining o‘tishini ta’qiqlash. 
10. Transport vositalarini ularning tezliklariga qarab tasmalarga bo‘lish. 
11. Transport vositalarini yo‘nalishlariga qarab bo‘lish. 
12. Tormozlanish va tezlashish tasmalarini qurish. 

---

73 
13. Yer usti, osti va yo‘l ustidan piyodalar o‘tish joyini belgilash. 
14. Xavfsizlik orolchalarini qurish. 
15. Piyodalar uchun yo‘lakchalar qurish. 
16. O‘zgaruvchan sxema bo‘yicha harakatni boshqarish.