Абу али ибн сино номидаги бухоро давлат тиббиёт институти №2 акушерлик ва гинекология кафедраси

 
 
Ҳомиланинг юрак уришини эшитиш 
Бачадон бѝйни тѝлиқ очилгандан сѝнг туғруқнинг иккинчи даври – ҳомила ҳайдалиш 
даври бошланиб, у ҳомила туғилиши билан якунланади. Туғруқнининг иккинчи даври 
икки фазага бѝлинади: Эрта (ҳайдалмайдиган) – бачадон бѝйни тѝлиқ очилган, олдинда 
келувчи қисми пастга тушган, аммо чоноқ тубига тушмаган ва кучаниш чақирмайди. 
Кечки (ҳайдалиш) – тѝлиқ очилиш, ҳомиланинг олдинда келувчи қисми чаноқ тубига 
тушади ва кучаниш бошланади. Кучаниқлар ҳар 2-3 дақиқада 50-60 с давом этади.
Туғруқнинг иккинчи даврида шифокор туғувчи аѐлнинг умумий ҳолати, туғруқ
фаолиятининг давом этиши, ҳомиланинг юрак уриши (ҳар бир кучаниқдан сѝнг), 
ҳомиланинг 
олдинда 
келувчи 
қсмининг 
ҳаракатланиши, 
жинсий 
йѝллардан 
келаѐтган 
ажралмаларнинг ҳолатини кузатиши ва ―оралиқни 
ҳим
оя‖ 
қил
иши 
лози
м.
Т
уғр
уқн
инн
г 
учи

---

55 
нчи даври - йўлдош даври 
– ҳомила туғилгандан йѝлдош тушгунича давом этади. 
Давомийлиги ѝртача 10 -15 дақиқадан 30 дақиқагача давом этади. Ҳозирги кунда 
туғруқниннг учинчи даври фаол олиб борилади, яъни биринчи йѝлдош кучаниғида 
киндикдан тортиб чиқриб олинади.
Аѐл туғруқдан сѝнг туққан аѐл дейилади. 2 соат давомида туғруқ залида 
акушерканинг фаол назоратида бѝлиши лозим. Агар ҳаммаси яхши кечса, аѐлни чилла 
бѝлимига ѝтказилади.
Оралиқни ҳимоя қилиш
. 
Ҳомила бошининг кичик чаноқ соҳасидан силжиѐтгандаги ҳаракатлар мажмуаси 
туғруқ биомеханизми деб айтилади. Туғруқ биомеханизми тѝрт даврдан иборат: 
Ҳомила бошининг эгилиши (flexio capitis) ва чаноқ кириш қисмига тақалиши – 
бачадон ичи босими ҳомиланинг чаноғи орқали бошига, бѝйнига таъсир қилиб, боши 
эгилади ва энсаси пастга тушади. Кичик лиқилдоқ катта лиқилдоқдан олдинда жойлашади.
Ҳомила бошининг кичик чаноқ соҳасида буралиши ва олдинлама ҳаракати – ҳомила 
боши эгилиб, кичик чаноқ кириш қисмга тақалаганда бошланади. Ҳомила боши бироз 
эгилиб. Қийшиқ ѝлчамлардан бири билан кичик қаноқнинг кенг қисмидан ѝтади. Ички 
айланма ҳаракат қилиб, тор қисмидан ҳам ѝтади. Натижада ҳомила боши қийшиқ ѝлчамдан 
тѝғри ѝлчамга ѝтади. Боши кичик чаноқнинг чиқиш қисмига тушганда ички айланиш 
тугайди.
Ҳомила бошининг орқага қайрилиши – қов бирлашмаси билан ҳомила бошининг 
энса ости чуқурчаси ѝртасида тақалиш нуқтаси ҳосил бѝлади ва боши ѐзилади. Боши 
ѐзилганда тепа, пешана, юз ва энгаги туғилади. Ҳомила боши кичик қийшиқ ѝлчамда 9,5 
см ва айланси 32 см билан туғилади.
Ҳомила боши туғилгандан сѝнг бошининг ташқи буралиши, елкаларнинг ички 
буралиши юз беради. Елкалари кичик чаноқ чиқиш қисмининг тѝғри ѝлчамида 
жойлашади. Олдинги елкаси қов остида, орқа елкаси думғаза остида жойлашади. Олдинги 
елкаси билан симфиз ѝртасида тақалиш нуқтаси ҳосил бѝлиб, ҳомила танаси кѝкрак 
қафаси соҳасида эгилиб, олдин орқа елксаи сѝнг олд елкаси ва танасининг қолган қисми 
туғилади. Ҳомиланинг энса билан олдинда келишининг олдинги кѝриниши она ва ҳомила 
учун энг қулай туғруқ биомеханизми бѝлиб, унда ҳомила энг кичик ѝлчамлари билан 
туғилади.
Туғруқ зали ѐки уйда ҳомила туғилган заҳоти унга бирламчи ишлов берилади: 

---

56 

Кѝзларига ишлов бериш. 

Киндик қолдиғини икки марталик кесиш ва унга ишлов бериш

Антропометрик ѝлчамларини олиш – бола вазни, бѝйини, боши ва кѝкрак 
қафаси айланаси. 
Сунги йилларда тугрук вактидаги парвариш рандомизирланган назоратли изланишлар 
натижалари ва ЖССТнинг тавсиялари асосида олиб борилмокда. Хавфсиз тугрук — 
махсус куникмаларга эга булган шахс томонидан олиб бориладиган асоратсиз тугрук 
(ЖССТ). Тиббий нуктаи-назардан хавфсиз тугрукни таъминлаш учун кин оркали 
куриклар минимум даражада ва аѐлнинг розилиги билан олиб борилиши лозим.