Ўзбекистон республикаси қурилиш вазирлиги тошкент архитектура-қурилиш институти

Ифлосланиш 
даражаси 
level of 
pollution 
уровень 
загрязнения 
муҳитдаги ифлослантирувчи 
моддалар миқдорининг мутлақ 
ёки нисбий қиймати 
47 
Ифлосланишни
нг олдини 
олиш 
prevention of 
pollution 
предупрежден
ие 
загрязнения 
ифлослантирилмайдиган, буни 
камайтирадиган ёки назорат 
қиладиган жараёнлар амалий 
услублар материаллар ёки 
маҳсулотларни қўллаш, бунга 
рециклинг, тозалаш ва қайта 
ишлаш, жараёнларни 
ўзгартириш, назорат 
механизмлари, ресурслардан 
самарали фойдаланиш ва 
материални алмаштиришни ўз 
ичига олади. 
48 
Иқлим 
climate 
климат 
иқлим тор маънода одатда 
“ўртача об-ҳаво тартиби” ёки 
жиддийроқ маънода бир неча 
ойдан минг ва ҳатто 
миллионлаб йиллар оралиғини 
қамраб олган муайян вақт 
давомида тегишли миқдорий 
ўлчамлар ўртача кўрсаткичлари 
ва ўзгаришларининг статистик 
баёни сифатида аниқланади. 
Умумжаҳон метеорологик 
ташкилот (УМТ) томонидан 
белгиланишича, аксарият 
ҳолларда 30 йил ҳисобга 
олинади 
49 
Иқлим 
ўзгариши 
change of 
climate 
изменение 
климата 
иқлимнинг ўртача статистик 
жиҳатлан сезиларли ўзгариши 
ёки узоқ (одатда бир неча ўн 
йилликлар ёки бундан ҳам кўп) 
вақт давомида ўзгариши. Иқлим 
ўзгариши табиий ички 
жараёнлар туфайли ҳам, ташқи 
таъсирлар, шунингдек 
атмосфера таркиби ёки ердан 
фойдаланиш амалиётидаги 
антропоген тусдаги барқарор 
ўзгаришлар сабабли ҳам содир 
бўлиши мумкин. Бирлашган 

---

161 
Миллатлар Ташкилотининг 
(БМТ) иқлим ўзгариши бўйича 
Доиравий конвенциясининг 1-
моддасига мувофиқ “иқлим 
ўзгариши” деганда инсоннинг 
глобал атмосфера таркибида 
ўзгаришлар рўй беришига олиб 
келадиган, солиштирма вақт 
оралиғида кузатиладиган 
табиий иқлим тебранишларига 
таъсир қиладиган фаолияти 
билан бевосита ёки билвосита 
боғлиқ иқлим ўзгариши 
тушунилади. Шу тариқа, БМТ 
бу Конвенцияда инсон 
фаолияти билан боғлиқ “иқлим 
ўзгариши” билан табиий 
сабабларга кўра “иқлим 
ўзгарувчанлиги” ўртасидаги 
фарқни белгилайди. 
50