Bkp-80%-javob pdf

11. Апгар шкаласи нима?
Apgar shkalasi - yangi tug'ilgan chaqaloqning holatini tezkor baholash tizimi. Shkala beshta
ko'rsatkichning umumiy tahlilini o'z ichiga oladi, ularning har biri 0 dan 2 gacha bo'lgan
nuqtalarda butun son sifatida baholanadi. Baholash natijasi 0 dan 10 gacha bo'lishi mumkin.

---

12. Болалар асаб-руҳий ривожланиши (янги туғилган чақалоқ, 3 ой, 6 ой,
9 ой, 1 ёш, 3 ёш)
13. Болаларда нерв тизми ўзгаришлари семиотикаси
Chaqaloqlarda bosh miyaning o'lchami nisbatan katta bo´ladi. O'rtacha vazni o'g'il
bolalarda 390 g (340 - 430 g), qiz bolalarda 355 g (330-370 g), ya'ni tananing 12-
13% qismini tashkil qiladi (kattalarda 2,5%). Kattalarnikiga qaraganda
chaqaloqlarda miya vazni tana vazniga nisbatan 5 barobar katta va 1/8
munosabatda aniqlanadi (kattalarda esa 1:40). Bola hayotining 1 yoshligini oxiriga
kelib, miya vazni 2 barobar ortadi, 3-4 yoshda esa 3 barobar ortadi. Keyinchalik (7
yoshdan so'ng) miya vazni sekin osadi va 20-29 yoshlarda maksimal darajaga
yetadi (erkaklarda - 1355 va ayollarda 1220 g).
Bola tug'ilgandan keyin bosh miyaning rivojlanishi tugallanmaydi. Miyaning
katta yarim sharlari yoshga xos xususiyatga ega: egatlar, kichik balandlik va
chuqurlikga ega bo'lgan yirik bursharlardan tashkil topgan. Mayda bursharlar oz,
ularning soni bola hayotining birinchi oylarida ko'payadi. Kattalarnikiga
qaraganda, peshona bo'lagi o'lchami kichik, ensa bo'lagi - aksincha katta bo´ladi.
Miyacha yaxshi rivojlanmagan, uning yarim sharlari kichik o'lcham va kenglikda,
egatlari yuzaki. Yon qorinchalar keng, tortilgan. Yangi tug'ilgan chaqaloqlarda
filogenetik rivojlanishda miyaning boshqa qismlari yaxshi rivojlangan bo´ladi. Miya
o'zagining vazni 10,0-10,5 g, bu tana vaznining 2,7 % ni tashkil qiladi (kattalarda 2
%), miyacha esa - 20g (tana vaznining 5,4% ni tashkil etadi). Bola hayotining 5
oyligida miyacha vazni 3 barobar ortadi, 9 oyligida 4 barobar oshadi (bola tik
turadi, yuradi). Miyacha yarim sharlari intensiv rivojlanadi.

---

 Chaqaloqlarda oraliq miya ham yaxshi rivojlangan. Bosh miyaning peshona
qismi sezilarli chiqgan va unchalik katta emas. Chakka bo’laklari yuqori. Orolcha
bo’laklari chuqur joylashgan. Bola hayotining 4 yoshigacha bosh miya kengligi,
uzunligi va balandligi teng o'sadi, keyinchalik miya o'sishida balandlik ustunlik
qiladi, peshona va tepa bo'laklari tez o'sadi. 
Yangi tug'ilgan chaqaloqlarda bosh miya yarim sharlari yuzasida burshar va
egatlar bo´ladi. Asosiy egatlar (markaziy, lateral va boshqalar) yaxshi rivojlangan,
asosiy egatlar shoxchalari va kichik egatchalar kuchsiz rivojlangan. Keyinchalik,
bola yoshining ortishi bilan, borozdalar chuqurroq, ular o’rtasitdagi egatchalar
relefli bo´ladi. Asab to'qimalarining mielinizasiyasi filogenetik rivojlanishida
miyaning asosiy qismlarida miyaning yangi qismlariga nisbatan erta boshlanadi va
tugallanadi. Bosh miya po'stlog'ida asab to'qimalari mielinizasiyasi erta
boshlanadi, bu esa sezishning har xil turlariga olib keladi. Miyacha yadrolar bilan
bog'lanadi. Afferent to'qimalar mielinizasiyasi 2 oyligidan boshlanadi va 4-5
yoshda tugallanadi. Efferent to'qimalar esa keyinroq, 4-5 oydan 7-8 yoshgacha
rivojlanadi.