O‚zr konst o‚rganish 3826. qxd

O‘zbekiston Respubli -
kasi Konstitutsiyasi 
normalari
20

---

diradigan yagona umumdavlat miqyosidagi asosiy
qonundir. Konstitutsiya qonunlarning huquqiy bazasi
hisoblanadi. Konstitutsiyada mustahkamlangan nor-
malar O‘zbekiston davlati konstitu tsiyaviy tuzumining
asoslarini, inson va fuqarolarning asosiy huquqlari,
erkinliklari va burchlarini, fuqarolik jamiyatining tar -
kibiy qismlarini, O‘zbekiston Respublikasi davlat tuzi -
lishini, davlat hokimiyati va mahalliy o‘zini o‘zi
boshqarish tizimini belgilab beradi. 
Konstitutsiya normalari hamisha ustuvorlik va ta’-
sis kuchiga egadir. Konstitutsiya normalari mazmuni
talabla riga mos va to‘la muvofiq asosda qonunlar ish-
lab chiqilib, amalga kiritiladi. Konstitutsiyaviy nor-
malarga bevosita amal qilib turgan huquq deb qara 
-
lishi mumkin. Konstitutsiya (III bobi)da konstitu 
-
tsiyaviy normalarning to‘g‘ridan to‘g‘ri amal qilishiga
oid qoida mustahkamlab qo‘yilgan. Konstitutsiyaviy
normalarning to‘g‘ridan to‘g‘ri amal qi 
lishi tushun-
chasi 
qonun yaratish, ijro etish va huquqni qo‘llash
jihatlarini
qamrab oladi. Hamda Konstitutsiya nor-
malarini ijro etish uchun normativ hujjatlar chiqari 
-
lishini anglatadi. Normativ hujjatlarni shajara deb
tasavvur etsak, shu shajara tepasida Konstitutsiya
turadi. Konstitutsiyaviy normalar an’anaviy huquq
mezonlariga nisbatan eng asosiy norma, qonunni
sharhlash va qo‘llash vositasi hisoblanadi.
Ijtimoiy turmush barcha sohalarining tartibga solib
turilishida va hayotda qonun ustuvorligi qaror topishi-
da qabul qilingan qonunlar yoki boshqa normativ-
huquqiy hujjatlarning Konstitutsiya normalariga
o‘zaro muvofiqligi muhim ahamiyatga ega. Bu tamo -
yil qabul qilinadigan qonun hujjatlari Konstitutsiya
normalariga to‘la va aniq mos kelishi zarurligini
bildiradi. Shu bilan birga Konstitutsiyada mustahkam-
langan normalar inson, jamiyat va davlat manfaatla -
riga ziyon keltiradigan tarzda talqin qi 
linmasligi
lozim. Shu bois Konstitutsiyaning 16-moddasida bu
21

---

ikkala muhim masala mustahkamlab qo‘yilgan. Bu
moddaga ko‘ra, «Mazkur Konstitutsiyaning birorta
qoidasi O‘zbekiston Respublikasi huquq va manfaat-
lariga zarar yetkazadigan tarzda talqin etilishi mumkin
emas.
Birorta ham qonun yoki boshqa normativ-huquqiy
hujjat Konstitutsiya normalari va qoidalariga zid ke 
-
lishi mumkin emas». 
Konstitutsiya asosida qabul qilingan qonunchilik
hujjatlarini yo‘nalishiga qarab 4 ta turkumga ajratish
mumkin.