R. I. Toshmuhamedov

Ko‘payishi - vegetativ, jinssiz va jinsiy.
Bo‘lim 15000 ga yaqin turga ega bo‘lib, xilma-xil ekologik muhitda uchratish
mumkin.
Topshiriqlar
1. Mikroskop vositasida volvokssimonlar sinfidagi xlamidomonadani, pro-
tokokksimonlardan esa xlorellani kuzatib, ulaming tuzilishi va ko‘payish usullarini
taqqoslash.
2. Kuzatilganlarni chizib olish va qismlarini belgilash.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Xlamidomonada turkumi vakillari asosan sayoz, ifloslangan suv havzalarida,
ko‘lmaklarda yashab, suvning «gullashi»ga sababchi bo‘ladi. Kuzatilayotgan
suvo‘ti bo‘lgan suvdan bir tomchi olib, buyum
oynasiga quyiladi va qoplagich oyna bilan yopib,
mikroskopning awal kichik so‘ngra katta obyek-
tivida kuzatiladi. Mikroskop ostida tallomi bir hu­
jayrali ikkita xivchinga ega bo‘lgan turli xlamid-
omonadalar harakati kuzatiladi (2-rasm).
Mikroskopning katta ko‘zgusida doimiy bo‘-
yalgan preparat kuzatilganda hujayraning nok­
simon shakldaligi, uning uchki qismida ikkita
xivchin borligi, xromatoforasi esa kosachasimon
shaklda boiib, uning pirenoid va stigma (qizil
ko‘zcha)sining borligini ko‘ramiz. Sitoplazmada
yadro va vakuolalari joylashgan.
Jinssiz ko‘payish davrida hujayra protoplasti
2-8 qismga bo‘linib, ulardan zoosporalar shakl­
lanadi. Suv havzalari qurib qolish vaqtida hujayra
xivchinlarini tashlab, shilimshiq modda ajratadi va
bu holda ular bo‘linish xususiyatlarini saqlab qol­
gan holda, hujayralar to‘dasini hosil qiladi. Jinsiy
ko‘payish jarayoni esa izogamiya, geterogamiya,
oogamiya. Ba’zi vaqtlarda qo‘shilayotgan gameta-