Loyiha O‘zbekiston respublikasi adliya vazirligi toshkent davlat yuridik universiteti

Tanib olish uchun suratga olish
tirik shaxslarni va murdalarni 
quyidagi maqsadlarda suratga olish uchun qo‘llaniladi: 1) ro‘yxatga 
olish uchun; 2) tanib olish uchun ko‘rsatish uchun; 3) ekspert tadqiqoti 
uchun. 
Tanib olish uchun suratga tushirilganda yuz tasviri natural 
kattaligining 1/7 qismini tashkil qilishi tavsiya etiladi. Lekin bunday 
darajadagi kichkinalashtirishga faqat 6x9, 19x12 va undan ko‘proq 
hajmdagi kadrli fotoapparatlar yordamida erishish mumkin. 
Murdani tanib olish uchun suratga tushirish quyidagi tartibda 
amalga oshiriladi: dastlab, sud-tibbiyot eksperti murdani qiyofasini 
tiklashga harakat qiladi. Suratga tushirish fas, o‘ng va chap profil 
Ma'lumot uchun! Tirik shahslarni suratga tushirish qoida bo'yicha ikki 
holatda amalga oshiriladi: to'g'ridan va o'ng-chap tomonidan. Yuz 
qismining alohida hususiyatlari bo'lsa, ikkala tomondan ham suratga 
tushiriladi. Suratga tushirishda bosh tik holatda bo'lishiga e'tibor qilish 
kerak. Yon tomonidan suratga tushirishda sochlar quloq yoki uning 
qismini berkitmasligi lozim. Suratning foni och kulrang bo'lishi kerak. 
Agar fon sifatida ishlatiladigan ekran bo'lmasa, suratga tushiriluvchi 
och rang devor oldida turishi zarur, lekin boshning soyasi devorga 
tushmasligi uchun devor va u orasidagi masofa bir metrga yaqin 
bo'lishi kerak. Suratga tushirishda yoruqlikka e'tibor qilish joiz, ya'ni u 
juda tekis va yoyilgan bo'lmasligi kerak, chunki bunday yoruqlik 
yuzni tekis qilib, konturlarsiz ko'rsatadi. Eng yahshi natijalarga 45 
daraja ostida burchakda berilgan umumiy yoyilgan yoruqlik sharoitida 
erishiladi. 

---

64 
amalga oshiriladi. Murdani tik holatda suratga tushirish mumkin. Bunda 
murda stulga joylashtiriladi va boshi stuldagi maxsus ushlagichga 
bog‘lab qo‘yiladi. Murda yalang‘och holda topilgan bo‘lsa, uning badani 
suratga tushirilishdan oldin oq mato bilan o‘raladi. Murdaning ustiga 
boshqa kiyimlarni kiygizish noto‘g‘ri bo‘ladi, sababi bu tanib oluvchini 
tanib olish vaqtida adashtirishi mumkin. 
Suratga tushirishning xususiy usullari voqea sodir bo‘lgan joyni 
suratga olish bayonnomasini tasviriy qilib mustahkamlashga va 
ashyoviy dalillarning fotonusxalarini jinoyat ishiga qo‘shib qo‘yishga 
yordam beradi. Voqea sodir bo‘lgan joyni o‘z vaqtida kechikmay 
suratga olish muhim ahamiyatga ega.
Statik ko‘zdan kechirish chog‘ida joylardagi ob’ektlar qanday 
turgan bo‘lsa, vaziyatni o‘zgartirmay, shu holda obzorli, markazli 
suratga olish lozim bo‘ladi. 
Dinamik ko‘zdan kechirish-aktiv harakat bo‘lib voqea joyini 
detalli ko‘rib chiqishdir. Voqea sodir bo‘lgan joyda o‘q otish qurollari, 
gilza, patronlar, izlar, ashyoviy dalillar sinchiklab ko‘rib chiqiladi, 
qo‘lga olib ko‘riladi, agar ularni olib ketishning iloji bo‘lmasa suratga 
olinadi. Suratga olish ob’ektlari jinoyat uchun bevosita aloqador bo‘lgan 
maydon, ko‘cha, bino, uy, o‘rmon, temir yo‘l, tomorqa erlar, uyning 
ichidagi ko‘zga ko‘ringan predmetlar va jinoyatdan qoldirilgan izlar, 
shuningdek, oyoq kiyim, qo‘l izlari, buzilgan, sindirilgan to‘siqlar, 
buzish qurollari, transport vositalari va ularning izlari bo‘lishi mumkin. 
Bular qo‘shimcha ravishda ko‘rgazmali dalil bo‘lib xizmat qiladi. Voqea 
sodir bo‘lgan joyni ko‘rsatadigan fotografiya aniq maqsadlarga mos 
ravishda har bir ko‘rib chiqish bosqichi bajarilganligini ko‘rsatuvchi 
surat olingandagina to‘liq bajarilgan hisoblanadi.
Voqea joyini suratga olish quyidagi turlarda amalga oshiriladi: 
E'tibor qiling! Tergovchi voqea sodir bo'lgan joyda olgan 
suratlarining natijalari unumli bo'lishi uchun: 
1) voqea sodir bo'lgan joydan boshqa manfaatdor shahslarni 
chetlatish; 
2) vaziyatning o'z holaticha saqlanishini, daliliy ashyolar va 
boshqa predmetlarning dahlsizligini ta'minlash; 
3) voqea sodir bo'lgan joy va u yerdagi ashyoviy dalillar, qo'l, 
oyoq, kiyim, transport izlarini, tashqi muhit ta'siridan yomg'ir va 
qordan saqlash choralari ko'rilishi kerak.

---

65