Мавзу: Математика фанининг тарихи, методи ва метадалогияси


  Amaliyotning  matematika  rivojlanishdagi  roli



Download 1,73 Mb.
Pdf ko'rish
bet3/89
Sana22.01.2021
Hajmi1,73 Mb.
#55955
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   89
Bog'liq
matematika tarixi

2.  Amaliyotning  matematika  rivojlanishdagi  roli.  Matematika  eng  qadimgi  fanlardan 
biri  hisoblanadi.  Odamlar  ibtidoiy  davlardanoq,  xattoki  mukammal  bo`lmagan  dexqonchilik 
ishlarida  ham  dunyoni  matematik  tushinishni  o`rganishgan.  Bu  faoliyatning  murakkablanishiga 
qarab, matematikaning rivojlanishiga ta`sir qiluvchi faktorlar jamg`armasi ham o`zgarib boradi. 
Fan  sifatida  paydo  bo`lganidan  boshlab  matematik  faniga  yangi  tushuncha  va  uslublarni 
shakllantirishda,  eng  katta  ta`sirni  tabiiy  matematika  (ya`ni,  rivojlanishing  joriy  bosqichida 
matematik  usullarni  qo`llash  mumkin  bo`lgan  tabiat  haqidagi  fanlar  kompleksi)  ko`rsatdi. 
Matematikaning  rivojlanishiga  avvalo,  astronomiya,  mexanika,  fizika  kabi  fanlar  kuchli  turtki 
bergan.  Masalan,  diffirentsial  va  integral  hisob  mexanika  va  osmon  mexanikasi  masalalarini 
echishning  eng  umumiy  usuli  sifatida  yuzaga  kelgan;  ko`pxadlar  nazariyasi  (noldan  eng  kam 
chetlanuvchi)-bug` mashinasi (akad. P. L. CHebishev); eng kichik kvadratlar usuli – geodeziya (K. 
F. Gauss); xozirgi vaqtda zamonaviy texnika yangi soxalarining bevosita talabi bilan: kombinatorik 
analiz,  differentsial  va  integral  tenglamalar  taqribiy  echish  usullari,  chekli  gruppalar  nazariyasi va 
boshqalar. 
Ularni  hammasi  shuni  ko`rsatadiki,  matematika  insonlarning  kundalik  mexnat  faoliyati 
natijasida yuzaga kelgan va matematik tabiiy fanlar ta`siri ostida tushuncha va usullar shakllangan. 
Matematikaning tabiiy fan sifatida mavjud matematik nazariyaning amaliy muammolarga 
tadbiq  qilish  hamda  masalalarni  echishning  yangi  usullarini  ishlab  chiqish  natijasida  maydonga 
chiqdi. U yoki bu matematik nazariyani amaliyotda qo`llash mumkinligi haqidagi masala har doim 
ham birdaniga (bunga yillar, hatto bir necha o`n yillar kerak bo`lishi ham mumkin) qoniqarli echim 
beravermaydi. Masalan, gruppalar nazariyasi 
Gruppalar  nazariyasi  –  Lagranj  –  algebraik  tenglama  echimlarini  o`rin  almashtirishlari 
gruppasi,  ularni  radikallarda  echish  muammosini  hal  qilinishi  munosabati  bilan;    e,  Galua  – 
ixtiyoriy  darajasi  algebraik  tenglamalarni  echimining  mavjudligini  umumiy  shartlari;  XIX  asrning 
o`rtalari, A. Keli – gruppalarning umumiy abstrak ta`rifi; S. Li – uzluksiz gruppalar nazariyasi. 
1980  yillarda  S.  Feodorov  gruppalar  nazariyasini  kristallografiyada,  keyinchalik  kvant 
fizikasida qo`llaniladi. 
O`z  navbatida  amaliyot,  xususan  texnika  matematika  imiy  izlanishlarning  qo`shimcha 
vositasi  sifatida  kirib  bormoqda.  Ayniqsa,  eXM  lar  matematika  yordamida  echiladigan  masalalar 
sinfini kengaytirdi va bu borada cheklanmagan imkoniyatlarni ochib berdi. Ammo, eXM xozircha 


 

yordamchi  vosita  bo`lib  qoladi,  chunki,  u  insonlarga  xos  bo`lgan  fikrlovchi  miyyaning 
xususiyatlarini qabul qila olganicha yo`q.  
 

Download 1,73 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   89




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish