Ibragimova lola bitiruv malakaviy ishi mavzu: maktabgacha ta

Uyga vazifa beriladi. O’qilgan ertak haqida so’zlab berish va ertakka moslab 

insho yozib kelish. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

 

62 

XULOSA 

Kishi  ehtiyojlari  azaldan  agar  u  boshqa  odamlar  bilan  birgalikda  harakat 

qilgan  holda  o’zaro  munosabatga  kirishgan  taqdirdagina  qondirilishi  mumkin 

bo’lib kelgan. Bu hol subyektda uning uchun nima muhim va ahamiyatli ekanligini 

aytish  ehtiyojini  keltirib  chiqaradi.  Bola  maktabgacha  ta’lim  muassasalariga  kelib 

fanlarni  o’zlashtirgani  sayin  bu  jarayon  yaqqol  ko’zga  tashlana  boshlaydi  hamda 

aniq  –  ravshan  nutqni  egallay  boshlaydi,  birinchi  sinfning  oxiriga  yetganda  bu 

holatning  asosiy  belgilari  paydo  bo’ladi.  Murakkab  talaffuzni  talab  qiladigan  va 

oson  aytilmayadigan  so’zlarni  talaffuz  qila  oladi,  bir-biriga  mantiqan  bog’langan 

jumlalar  tuzadi  hamda  matn  tayyorlaydi.  Bu  yoshdagi  bolalar  so’zlardagi 

hamoahanglikni  konkret  shaxslarga  –  ona  –  ota  –  buviga  bog’laydilar  va 

o’quvchiga ana shu ohangdosh so’zlarning uning yaqin atrofidagi konkret shaxslar 

bilan  bog’lanishi  qaror  topishiga  yordamlashadilar.  o’quvchi  so’zni  talaffuz 

qilarkan,  istaganiga  erishishga  -  e’tibor  qilishiga,  erkalatilishiga,  e’tiborni  tortish 

kabilarga erishishiga intiladi. Bundagi har bir hodisada so’z o’quvchi uchun aloqa 

vositasiga aylanadi. Qo’llaniladigan so’zlar soni borgan sari to’xtovsiz orta boradi 

va boshlang’ich sinflarning keyingi bosqichlarida o’quvchi nutqidagi so’z boyligi 

haddan  ziyod  kengayibgina  qolmasdan,  balki  tilning  grammatik  shakllarini  ilmiy 

jihatdan  to’g’ri  ishlatishi  ham  mumkin  bo’lib  qoladi,  jumlalar  murakkablashib  va 

uzunroq qilib tuzila boshlaydi. O’quvchining tili maktab yoshigacha bo’lgan yillar 

davomida  boyib  boradi.  Maktabda  o’qish,  yozish,  keyinroq  esa  til  va  adabiyot 

darslarida  o’quvchilarda  muloqot  vositasi  sifatida  tilga  va  munosabat  jarayoni 

sifatida nutqqa ongli munosabat shakllantiriladi. Til o’qituvchi tomonidan maxsus 

uyushtirilgan tahlil predmetiga aylangan holda o’quvchilar oldida ijtimoiy jihatdan 

shakllangan  qonunlar  ta’siriga  bo’ysunadigan  murakkab  belgilar  tizimi  sifatida 

namoyon bo’ladi. 

 

Maktabgacha  ta’lim  muassasasi  tarbiyalanuvchilarida  nutqiy  munosabatga 

kirishish 

malakasini 

hosil 

qilishda 

sinfda, 

asosan, 

badiiy 

adabiyot  

mashg’ulotlarida,  shu  bilan  birga  yozuv  darslarida  ham  va  sinfdan  tashqarii 

ishlarni  tashkil  qilishning  nutq  o’stirish  bolalarni  hikoya  qilishga  o’rgatishda  roli 

---

 

63 

kattadir. Bu o’rinda ham tarbiyachining erkin hamda  aniq – ravshan nutqi bolalar 

nutqi  va  tafakkurini  rivojlantirishning  birinchi  darajali  muhim  shartlaridan 

hisoblanadi.  Yuksak  nutq  madaniyati  -  o’qituvchi  tomonidan  vaqtdan  oqilona 

foydalanishning  muhim  sharti hisoblanib bunda  o’z  vaqtida  o’quvchilarni  hikoya 

qilishga  o’rgatish  o’qituvchidan  talab  qilinadi.  Demak,  nutq  faoliyati  turli 

davrlarda o’ziga xos shakllanib, takomillashib boradi.