Узбекистон олий ва урта махсус

Hisobiy og‘irliklar 
Yo‘l to‘shamalarini loyihalashda avtomobilning eng ko‘p yuklangan yakka 
o‘qidagi og‘irlik chegarasi hisobiy og‘irlik sifatida qabul qilinadi. 
I – II toifali yo‘llar uchun 130 kN (13 t) 
III – V toifali yo‘llar uchun 100 kN (10 t) 
Yo’l to’shamalarini loyihalashga oid misollar MQN 46-2008 “Nobikr yo’l 
to’shamalarini loyihalash bo’yicha yo’riqnoma”da loyihalashning asosiy printsiplari 
va ketma-ketligi batafsil yoritilgan. 
Yo’l to’shamasining ba’zi keng tarqalgan turlari 1- rasmda ko’rsatilgan. 
Kapital va yengillashtirilgan turdagi qoplamlar mustahkam asosga yotqiziladi. 
O’tuvchi va past turdagi qoplamalar bevosita gruntga yotqiziladi, bundan chaqiq 
toshli qoplamalar mustasnodir, ularning tagiga bog’lovchi materiallar, shlaklar va 
boshqa mahalliy materiallar bilan puxtalangan grunt asoslarqilinadi. 
16-rasm. Yo’l to’shamalarining konstruksiyalari: 
a - tosh asosdagi sementbeton qoplama; b – shag’al asosdagi asfaltbeton qoplama; v 
- beton asosdagi ikki qatlamli asfaltbeton qoplama (shaxar ko’chalarida 
a) 
b) 
v) 
g) 
d) 
e) 
z) 
i) 
k) 
j) 
l) 
m) 
n) 
o) 
p) 
r) 
s) 

---

qo’llaniladi); g - qurilmalarda organik bog’lovchilar bilan ishlov berilgan chaqiq 
tosh asosdagi va bitum yoki sement bilan mustahkamlangan grunt asosdagi 
asfaltbeton qoplama; d – shag’al asosdagi asfaltbeton qoplama; ye - chaqiq tosh 
asosdagi, organik bog’lovchilar bilan ishlov berilgan chaqiq tosh qoplama; j - 
sement-grunt asosdagi, organik bog’lovchilar bilan ishlov berilgan chaqiq tosh 
qoplama; i – shag’al asosdagi, organik bog’lovchilar bilan ishlov berilgan 
shag’al aralashmali qoplama; k - 4% sement bilan mustahkamlangan chaqiq tosh 
asosdagi, 6% sement bilan mustahkamlangan chaqiq toshli qoplama; l - noorganik 
bog’lovchi materiallar bilan ishlov berilgan grunt qoplama; m - chaqiq toshli 
qoplama; n – shag’alli qoplama; o - kam dozali organik bog’lovchilar bilan ishlov 
berilgan shag’al qoplama; p - tosh yoqtizilgan yo’l; r - optimal grunt aralashmali 
qoplama; s - chaqiq tosh, shatsal yoki shlak o’shib mus-tahkamlangan grunt oplama; 
1 - sement-beton; 2 - organik botslovchi ma-teriallar bilan ishlov berilgan um atlami; 
3 - chai tosh atlami;4 - asosning um, shag’al yoki sovuqqa chidamli mahalliy 
materiallardan iborat qo’shimcha (sovuqdan himoya qiluvchi, zax qochiruvchi) 
qatlam; 5 - mayda donli yoki qumli asfaltbeton; 6 - yirik donli g’ovakli asfaltbeton; 7 
- shimdirish usulida organik bog’lovchilar bilan ishlov berilgan chaqiq tosh; 8 – 
shag’al aralashmasi; 9 - qurilmada organik bog’lovchilar bilan ishlov berilgan 
chaqiq tosh; 10 - qurilmada organik bog’lovchilar bilan ishlov berilgan chaqiq tosh 
qo’shilgan shag’al aralashmasi;; 11 - sementgrunt; 12 - shimdirish usulida organik 
bog’lovchilar bilan ishlov berib, keyin sirt ishlovi berilgan chaqiq toshli qoplama; 13 
- sement qo’shib mustahkamlangan chaqiq tosh (yuqori qatlamga 6%, pastkisiga 
4%); 14 - organik yoki noorganik bog’lovchilar qo’shib mustahkamlangan grunt; 15 
- kam doza sement bilan mustahkamlangan nokonditsion tosh materiallardan iborat 
shag’al qoplama (qoplamaga qo’sh sirt ishlovi berilgan); 16 - tosh yo’l; 17 - qum-loy 
qo’shib mus-tahkamlangan grunt; 18 - shlak, chaqiq tosh, shag’al qo’shib 
mustahkamlangan grunt. 
SHNQ 2.05.02-07 ga asosan yo’l to’shamasi turlari, qoplamaning asosiy 
turlari va ularni qabul qilish doirasi 9-jadvalda keltirilgan. 

---

9-jadval 
Yo’l 
toshamasining 
xillari 
Qoplama turlari,material va uni yotqizishningn turlari 
Mukammal 
Takomillashtirilgan qoplamalar:
Issiq asfaltabeton qorishmalardan 
Yengillashtirilgan 
a) issiq asfaltabeton qorishmalardan
b) sovuq asfaltabeton qorishmalardan 
v) suyuq organic bog’lovchili organik qorishmalardan, mineral 
suyuq organic bog’lovchilar birga mineral, qovushqoq, shu 
jumladan emulsiya qilingan organic bog’lovchilar bilan; amulsiya 
qilingan organic bog’lovchilar bilan birga mineral bilan;bitum 
bilan yo’lda aralashtirilish yoki shimdirish usuli orqali ishlov 
berilgan tosh materiallar va gruntlardan; shimdiriah usuli organic 
bog’lovchilar bilan ishlov berilgan tosh materiallardan; qurilmada 
tayyorlangan va qadash usulida yotqizilgan qora chaqiq toshdan; 
ustiga ishlov berish bilan g’ovakli va yuqori g’ovakli asfaltabeton 
qorishmasidan; ustiga ikki marta ishlov berilgan mustaxkam 
chaqiq toshdan; 
O’tuvchi 
Bog’lovchim materiallar qo’llanmasdan qadash usulida qurilgan 
mustaxkam 
jinsli 
chaqiqtoshdan; 
bog’lovchilar 
bilan 
mustaxkamlangan gurunt va mustaxkam bo’lmagan tosh 
materiallardan; yirik tosh va sindirilgan toshdan; 
Oddiy 
Chaqiqtosh-shag’al-qumtosh aralashmalaridan;uncha mustaxkam 
bo’lmagan tosh materiallarva toshqollardan; turli maxalliy 
materiallar 
bilan 
yaxshilangan 
yoki 
mustaxkamlangan 
guruntlardan;

---